39 χρόνια χωρίς τον Μάνο Λοΐζο…
Το ημερολόγιο έγραφε 17 Σεπτέμβρη του 1982 όταν το γελαστό παιδί από την Αλεξάνδρεια , που διατήρησε στο πέρασμά του τον παιδικό του ενθουσιασμό , άφηνε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο της Μόσχας. Ο Μάνος Λοΐζος ήταν ένα παιδί που έγραψε «ελευθερία» στον τοίχο με μπογιά και που δεν θα σβηστεί ποτέ…
Ο Μάνος Λοΐζος ήταν ένας χαρισματικός πολυτάλαντος πνευματικός άνθρωπος, συνθέτης, στιχουργός, ερμηνευτής, που στη σκέψη όλων των προοδευτικών ανθρώπων μετατράπηκε σε ένα σύμβολο αγώνα. Αγώνα για την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Ο έντονος προβληματισμός και οι ανησυχίες του γύρω από τα προβλήματα που ταλανίζουν την κοινωνία ήταν ήδη πρόδηλα από τα νεανικά του χρόνια.
Απλός, προσιτός, ευγενής, γοητευτικός, σοφός, σιωπηλός και ντροπαλός. Έκανε παρέα με λαϊκούς και ταπεινούς ανθρώπους, με την ίδια άνεση που συναναστρεφόταν με έναν διανοούμενο.
Ήταν παιδί της γενιάς του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη. Άξιος συνεχιστής των μεγάλων, αλλά την ίδια στιγμή και η πυξίδα για τους επόμενους. Ο Μίκης Θεοδωράκης έχει δηλώσει για τον Μάνο Λοϊζο:
«Ο Μάνος ήταν μια πλαγιά πολύχρωμα λουλούδια που έλαμπαν καθώς τα χτυπούσε ο ήλιος. Και θα λάμπουν για πάντα και πιο πολύ όσο θα υπάρχει και θα λάμπει στον κόσμο αυτός ο μοναδικός ήλιος: Η καρδιά του ανθρώπου».
Τα τραγούδια του αγαπήθηκαν πολύ, τραγουδήθηκαν πολύ και θα τραγουδιούνται πάντα, ιδιαίτερα από τους νέους ανθρώπους, εκφράζοντας ό,τι πιο αγνό και ωραίο χαρακτηρίζει τους αγώνες του λαού μας.
Xρονολόγιο:
1937, 22 Οκτωβρίου: Γεννιέται στην Αλεξάνδρεια. Είναι το μοναδικό παιδί του Ανδρέα Λοΐζου, παντοπώλη που έχει φτάσει εκεί το 1924 από ένα χωριό της Λάρνακας της Κύπρου, τους Αγίους Βαβατσινιάς και της Δέσποινας Μανάκη, κόρης γεωπόνου από τη Ρόδο.
1951-’52: Όντας μαθητής του Αβερώφειου Γυμνασίου της Αλεξάνδρειας, έρχεται για πρώτη φορά σ’ επαφή με τη μουσική. Εγγράφεται σε τοπικό Ωδείο, αρχίζει να μαθαίνει βιολί αλλά καταλήγει στην κιθάρα.
1954: Με συνομήλικους φίλους φτιάχνουν μια μικρή κομπανία που παίζει σε φιλικές και οικογενειακές εκδηλώσεις. Ο πατέρας του τού αγοράζει το πρώτο του πιάνο.
1955: Παίρνοντας το απολυτήριο του Αβερώφειου Γυμνασίου, έρχεται για ανώτερες σπουδές στην Αθήνα. Με τέσσερις φίλους απ’ την Αλεξάνδρεια συγκατοικούν σ’ ένα σπίτι στο Κολωνάκι. Εγγράφεται στη Φαρμακευτική Σχολή.
1956: Εγκαταλείπει την Φαρμακευτική και μπαίνει στην Ανωτάτη Εμπορική.
1957: Οι ιδιόμορφες συνθήκες που διαμορφώνονται στην Αίγυπτο με την κατάληψη της εξουσίας από τον Νάσερ επιβάλλουν τη μόνιμη πια εγκατάστασή του στην Αθήνα. Αρχικά μένει στην Κυψέλη.
1958: Συντροφιά με το φίλο του, επίσης φοιτητή τότε, Φώτη Κωνσταντινίδη μετακομίζει στη Νέα Σμύρνη κι εκεί, αρχίζει να ανακαλύπτει τόσο την Μαρξιστική ιδεολογία, όσο και το νέο μουσικό κίνημα που έχει αρχίζει να διαμορφώνεται με τις πρώτες “παρεμβάσεις” του Μάνου Χατζιδάκι και την ευρύτερη αναγνώριση του ρεμπέτικου.
1960-’61: Παίρνει την απόφαση να εγκαταλείψει την Ανωτάτη Εμπορική. Για να επιβιώσει κάνει διάφορες δουλειές, από γκαρσόνι σε ταβέρνα της Κω μέχρι γραφίστας σε διαφημιστικό γραφείο της πλατείας Κάνιγγος ή διακοσμητής. Φοιτά για λίγο στη Σχολή Βακαλό, αρχίζει να συνθέτει πιο εντατικά και βρίσκεται σε στενή επαφή με τους φοιτητικούς -πολιτιστικούς- μουσικούς κύκλους της Αριστεράς της εποχής. Στις 30 Δεκεμβρίου 1961 μια ομάδα 83 νέων Φίλων της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη θα στείλουν στον Τύπο επιστολή διαμαρτυρίας δια την άδικον και αντιπνευματικήν στάσιν των Ραδιοφωνικών μας Σταθμών, έναντι των τραγουδιών του, δια του αποκλεισμού από τας εκπομπάς των. Το όνομα Μανώλης Λοΐζου είναι το δεύτερο στη σειρά…
1962: Μέσω μιας κοινής φίλης, έρχεται σε επαφή με τον Μίμη Πλέσσα κι εκείνος μεσολαβεί στην εταιρία Philips, έτσι ώστε να ηχογραφήσει το πρώτο του τραγούδι. Είναι το Τραγούδι του δρόμου, ελληνική απόδοση του Νίκου Γκάτσου από ένα ποίημα του Lorca. Τους στίχους έχει “ανακαλύψει” δημοσιευμένους στο περιοδικό Επιθεώρηση Τέχνης. Τραγουδά ο Γιώργος Μούτσιος. Γίνεται ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος στο Σύλλογο Φίλων Ελληνικής Μουσικής (Σ.Φ.Ε.Μ.) που δημιουργείται τον Απρίλιο με στόχο τη στήριξη του έργου του Μίκη Θεοδωράκη αλλά και την προβολή νέων δημιουργών. Στις τάξεις του συλλόγου θα βρεθούν πολύ γρήγορα ο Χρήστος Λεοντής, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Διονύσης Σαββόπουλος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Νότης Μαυρουδής, ο Φώντας Λάδης, ο Μάνος Ελευθερίου και πολλοί άλλοι. Αναλαμβάνει τη διεύθυνση της χορωδίας του Σ.Φ.Ε.Μ. και μ’ αυτή συμμετέχει το καλοκαίρι στις παραστάσεις της μουσικής επιθεώρησης του Μίκη Θεοδωράκη Όμορφη Πόλη που ανεβαίνει με μεγάλη επιτυχία στο θέατρο Παρκ.
1965: Το Μάρτιο παντρεύεται τη Μάρω Λήμνου. Η Μάρω Λήμνου είναι η μετέπειτα συγγραφέας παιδικών βιβλίων γνωστή ως Μάρω Λοΐζου. Με τη Μάρω έχουν γνωριστεί τρία χρόνια πριν στα παρασκήνια της Όμορφης Πόλης, συνυπάρχουν στο Σ.Φ.Ε.Μ. και έχουν ήδη γράψει μαζί και κάποια τραγούδια.
1968:Επιστρέφοντας στην Αθήνα, ετοιμάζει, μαζί με το Λευτέρη Παπαδόπουλο, τον πρώτο του μεγάλο δίσκο. Είναι Ο ΣΤΑΘΜΟΣ που κυκλοφορεί στο τέλος της χρονιάς, εγκαινιάζοντας την ετικέτα Μinοs για λογαριασμό της δισκογραφικής εταιρίας στην οποία και θα παραμείνει έκτοτε. Παράλληλα, γράφει μουσική και τραγούδια για τις ταινίες του Ντίνου Δημόπουλου ΤΟ ΛΕΒΕΝΤΟΠΑΙΔΟ και Η ΝΕΡΑΪΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΛΙΚΑΡΙ.
1976: Τον Οκτώβριο κυκλοφορούν ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΜΑΣ, ένας κύκλος λαϊκών τραγουδιών με στίχους του Φώντα Λάδη που καταγράφουν με άμεσο λόγο το πολιτικό κλίμα της μεταπολίτευσης και, ως εκ τούτου, βρίσκουν θέση σε κάθε κοινωνικοπολιτική διεκδίκηση της εποχής αλλά, την ίδια στιγμή, γνωρίζουν και αρκετούς αποκλεισμούς και απαγορεύσεις από το επίσημο κράτος.
1981: Τον Μάιο πραγματοποιεί σειρά συναυλιών στο εξωτερικό (Καναδάς, Η.Π.Α., Αγγλία, Σουηδία). Τον Ιούνιο, μαζί με τον Χρήστο Λεοντή και τον Θάνο Μικρούτσικο, ξεκινούν σειρά κοινών συναυλιών ανά την Ελλάδα. Τον Οκτώβριο θα μπει στο Γενικό Κρατικό με περικαρδίτιδα και νεφρική ανεπάρκεια και, στο τέλος του χρόνου, θα ταξιδέψει στη Μόσχα για ιατρικές εξετάσεις.
1982: Στις 8 Ιουνίου θα χτυπηθεί από εγκεφαλικό επεισόδιο. Θα μείνει ένα μήνα στο νοσοκομείο και στις 16 Αυγούστου θα ταξιδέψει εκ νέου, για να συνεχίσει τη νοσηλεία του, στη Μόσχα. Στις 7 Σεπτεμβρίου θα υποστεί και δεύτερο εγκεφαλικό, το οποίο θα αποβεί και μοιραίο. Δέκα μέρες αργότερα (17 Σεπτεμβρίου) θα φύγει για πάντα…
Με αφορμή την επέτειο θανάτου του αξέχαστου Μάνου Λοΐζου ,στις 17 Σεπτέμβρη 1982, παραθέτουμε από το Αρχείο της ΕΡΤ ένα μοναδικό ντοκουμέντο του 1983 , από τη σειρά «Παρασκήνιο»