Τη νύχτα της 31ης Μάρτη με 1η Απρίλη του 1955, στη Λευκωσία, στη Λάρνακα και μερικές άλλες πόλεις της Κύπρου σημειώθηκαν εκρήξεις βομβών που έπληξαν κυβερνητικά κτίρια του αποικιοκρατικού καθεστώτος.

Στη Λευκωσία πλήγηκε ο ραδιοσταθμός και το μέγαρο της Αρχιγραμματείας. Στη Λάρνακα πλήγηκε το Διοικητήριο, η διοίκηση της Αστυνομίας, το δικαστικό μέγαρο. Στις άλλες πόλεις τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά ή δεν υπήρξαν καθόλου, γιατί δεν έγινε δυνατό να πραγματοποιηθεί ό,τι είχε σχεδιαστεί. Γενικά επρόκειτο για μια επιχείρηση – σαμποτάζ χωρίς ιδιαίτερα σημαντικά αποτελέσματα, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις η Αστυνομία κατάφερε να συλλάβει τους σαμποτέρ ή να εμποδίσει την πραγματοποίηση των σκοπών τους. Αλλά ποιος ήταν πίσω απ’ όλη αυτή τη δουλιά;

Το ίδιο βράδυ που έγιναν οι εκρήξεις, κυκλοφόρησε στην Κύπρο μία προκήρυξη με την υπογραφή “ΕΟΚΑ, Ο αρχηγός Διγενής”. Η προκήρυξη πληροφορούσε ότι άρχιζε ο αγώνας για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού. Έθετε ως σύνθημα του αγώνα το “‘Η ταν ή επί τας”. Αναφερόταν στους Μαραθωνομάχους, στους Σαλαμινομάχους, στους τριακόσιους του Λεωνίδα, στους αγωνιστές του ’21 και του αλβανικού έπους και καλούσε τους Έλληνες της Κύπρου – δε γινόταν η παραμικρή άμεση ή έμμεση αναφορά στον τουρκοκυπριακό πληθυσμό – να αγωνιστούν για τη λευτεριά του νησιού (ολόκληρη η προκήρυξη: Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα – Διγενή: “Απομνημονεύματα αγώνος ΕΟΚΑ 1955 – 1959”, Αθήναι 1961, σελ. 34 και Σπ. Παπαγεωργίου: “Αρχείον των παρανόμων εγγράφων του κυπριακού αγώνος 1955 – 1959”, εκδόσεις “Κ. Επιφανίου”, σελ. 50 – 60 κ.α).

Όπως ήταν φυσικό ελάχιστοι συγκινήθηκαν διαβάζοντας ένα τέτοιο κείμενο. Πολλοί ίσως το θεώρησαν αφελέστατο και γι’ αυτό προβοκατόρικο και αρκετοί, μάλλον γέλασαν θεωρώντας το, αν μη τι άλλο, κείμενο μαθητικής εκθέσεως παρά το πρώτο εθνεγερτικό ντοκουμέντο για το ξεκίνημα του ένοπλου εθνικοαπελευθερωτικού – αντιαποικιακού αγώνα. Γενικά, πάντως, η μυρωδιά της προβοκάτσιας ερχόταν στη μύτη όλων των υποψιασμένων Ελλήνων και Κυπρίων που έβλεπαν το φιάσκο των εκρήξεων και το παιδαριώδες περιεχόμενο της προκήρυξης, που δε γνώριζαν τίποτα για την ΕΟΚΑ και τον αρχηγό της, τον επονομαζόμενο “Διγενή” (πόσο μάλλον αν γνώριζαν κιόλας) και που ήξεραν καλά ότι οι Εγγλέζοι ήταν ικανοί να κάνουν τα πάντα. Τι είχε συμβεί λοιπόν; Ποια ήταν αυτή η ΕΟΚΑ και ποιος ο “Διγενής” της;

Η ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) δεν εμφανίστηκε στην Κύπρο από τη μία μέρα στην άλλη. Όπως γράφει ο αρχηγός της Γ. Γρίβας, οι συζητήσεις για ένοπλη δράση στη Μεγαλόνησο άρχισαν από τον Αύγουστο του 1950 με τη συμμετοχή κορυφαίων παραγόντων της πολιτικής ζωής της χώρας και γνωστών αντικομμουνιστών, σαν το διπλωμάτη Αχιλ. Κύρου, τον τότε αρχηγό του ΓΕΣ στρατηγό Κοσμά κ.ά., με τη συμμετοχή, βεβαίως, του Μακάριου που επίσης ήταν συντηρητικών – αντικομμουνιστικών αντιλήψεων, (ήταν αυτός, για παράδειγμα, που, όταν το 1948 επισκέφθηκε τη Μακρόνησο, έγραψε στο βιβλίο των επισκεπτών: “Ενα ψυχικό λουτρό ήταν για μας η επίσκεψή μας εις την Μακρόνησον. Φεύγουμε μ’ ακλόνητη την πίστη πως η Ελλάδα μας ποτέ δεν πεθαίνει” – Γ. Πικρού: “Το χρονικό της Μακρονήσου” σελ. 204).

Στο τελικό, τουλάχιστον, στάδιο των προετοιμασιών συμφωνία και υποστήριξη για ένοπλη δράση στο νησί υπήρξε και από την κυβέρνηση του Παπάγου.

Όλη η προετοιμασία της ένοπλης δράσης στην Κύπρο, μέχρι την εμφάνιση της ΕΟΚΑ, έγινε στην Αθήνα,όπου και πάρθηκε η απόφαση να στηριχτεί η όλη δουλειά στο Γρίβα και τους χίτες του. 

Τρία ήταν – όπως αποδείχτηκε άλλωστε και στην πράξη – τα χαρακτηριστικά της οργάνωσης που θα διεξήγαγε την ένοπλη πάλη: Ο εθνικιστικός σοβινισμός, ο αντικομμουνισμός και ο περιορισμός την ένοπλης δράσης αυστηρά στο πλαίσιο των σαμποτάζ και της ατομικής τρομοκρατίας. Γι’ αυτό και δεν είναι τυχαίο που η όλη υπόθεση ανατέθηκε στο Γρίβα, ενώ οι Άγγλοι κάθε άλλο παρά επιδίωξαν να εμποδίσουν την πραγματοποίησή της αν και μπορούσαν να καταπνίξουν κάθε κίνηση εν τη γενέσει της, δεδομένου ότι γνώριζαν τα πάντα, από την αρχή και με λεπτομέρειες.

Ο Γεώργιος Γρίβας, Κύπριος στην καταγωγή, μεγάλωσε και σταδιοδρόμησε στην Ελλάδα υπηρετώντας στον ελληνικό στρατό από τη θέση του μόνιμου αξιωματικού. Ήταν βασιλόφρονας, πολιτικά πρωτόγονος και πάνω απ’ όλα τυφλός αντικομμουνιστής. Στην περίοδο της Κατοχής υπηρέτησε στην υπηρεσία στρατιωτικών αρχείων του κατοχικού κράτους και ηγήθηκε μιας συνωμοτικής – αντικομμουνιστικής οργάνωσης που έφερε το όνομα “Χ”. Η οργάνωση αυτή έγινε γνωστή και ως η ελληνική Κου-Κλουξ-Κλαν (δείτε ΕΔΩ).

………………………………………………Ποιος ήταν ο χαρακτήρας της Χ ;

Η Χ ήταν μια ακροδεξιά και φιλοβασιλική οργάνωση με πλούσια δράση στο χώρο της ένοπλης βίας. Η ένθερμη υποστήριξή της προς το βασιλιά φαίνεται και από το ότι στο σήμα της υπάρχει το στέμμα.

Συχνά επέβαλε ένα καθεστώς τρομοκρατίας σε περιοχές της Αθήνας και της επαρχίας και δολοφονούσε μέλη και οπαδούς του ΚΚΕ και του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ (δηλαδή της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης).

Είχε σημαντική συμμετοχή στις μάχες των Δεκεμβριανών του 1944 και στη Λευκή Τρομοκρατία κατά την μετά Βάρκιζα εποχή.

Διαβάστε ΕΔΩ “Η Χ και οι χίτες. Η ιστορία και η δράση μιας ακροδεξιάς οργάνωσης

Με τις προαναφερόμενες περγαμηνές ο Γρίβας επισκέφθηκε την Κύπρο τον Ιούλη του 1951 – ύστερα από συμφωνία με τον Μακάριο – ώστε να κάνει μια πρώτη αναγνώριση της κατάστασης και να εκτιμήσει τις δυνατότητες ένοπλης δράσης. Τον Οκτώβρη του 1952 ξαναπήγε στο νησί και με τη βοήθεια του Μακάριου δημιούργησε από τις εκκλησιαστικές οργανώσεις νεολαίας (Παγκύπρια Εθνική Οργάνωση Νεολαίας και Ορθόδοξη Χριστιανική Ενωση Νεολαίας) τον πρώτο πυρήνα της οργάνωσής του (Γ. Γρίβα – Διγενή, στο ίδιο, σελ. 15-16 και 19-20). Τέλος, το Φθινόπωρο του 1954 ο Γρίβας πέρασε από τη Ρόδο και πάλι στην Κύπρο, αλλά αυτή τη φορά η παραμονή του στη νησί θα κρατήσει ως το 1959.

Η αρχική ονομασία της οργάνωσης του Γρίβα στην Κύπρο δεν ήταν ΕΟΚΑ, αλλά ΕΜΑΚ (Εθνικό Μέτωπο Απελευθέρωσης Κύπρου). Αυτό αποκαλύφθηκε το Γενάρη του 1955 όταν οι αγγλικές δυνάμεις κατοχής έπιασαν το ιστιοφόρο “Αγιος Γεώργιος” που μετέφερε στο νησί όπλα και πυρομαχικά από την Ελλάδα, αλλά και μια διακήρυξη που καλούσε τους Έλληνες στον ένοπλο αγώνα και έφερε ως υπογραφή τα αρχικά ΕΜΑΚ (Πλουτή Σέρβα: “Κυπριακό – ευθύνες”, εκδόσεις “Γραμμή”, τόμος Α’ σελ. 414-416). Η αποκάλυψη της ΕΜΑΚ οδήγησε στη μετονομασία της σε ΕΟΚΑ. Κι έτσι ξεκίνησε ένας ένοπλος αγώνας, που ήθελε να ονομάζεται “εθνικοαπελευθερωτικός”. 

Όπως προαναφέραμε η έναρξη δράσης της ΕΟΚΑ δημιούργησε πολλές επιφυλάξεις.Έτσι, όταν στις 31 Μάρτη – 1 Απρίλη του ’55 έγιναν τα σαμποτάζ και κυκλοφόρησε η πρώτη προκήρυξη του Γρίβα και της ΕΟΚΑ, για την οποία μιλήσαμε πιο πάνω, το ΑΚΕΛ αντέδρασε μιλώντας για προβοκάτσια που “κρύβεται κάτω από το μανδύα της “εθνικής δράσης””, και τόνισε ότι “αυτού του είδους η δραστηριότητα μονάχα ζημιά μπορεί να προκαλέσει στον κυπριακό αγώνα” (Μ. Δρουσιώτη: στο ίδιο, σελ. 85). 

 ……………………………………………..Ελληνικός Τύπος για  ΕΟΚΑ 

Στην ένοπλη δράση της ΕΟΚΑ δεν αντέδρασε μόνο το ΑΚΕΛ όπως εντέχνως καλλιεργείται για δεκαετίες. Και ο Ελληνικός Τύπος καταδίκασε το κίνημα του Γρίβα στο ξεκίνημά του και μάλιστα με γλώσσα αρκετά σκληρή, αφήνοντας φανερά την εντύπωση πως επρόκειτο για μια προβοκάτσια που εξυπηρετούσε τα αγγλικά συμφέροντα και στρεφόταν κατά του κυπριακού λαού. Για παράδειγμα, η εφημερίδα “Βήμα” στο φύλλο στις 2 Απρίλη 1955, λίγες ώρες μετά τις εκρήξεις των βομβών της ΕΟΚΑ στην Κύπρο, έγραφε χαρακτηριστικά: “Με ολίγας χειροκινήτους βόμβας, αι οποίαι δεν προκαλούν ζημίας και δε σημειώνουν θύματα, δεν πρόκειται ασφαλώς να απελευθερωθεί η Κύπρος, όπως δεν επρόκειτο να απελευθερωθεί και με τα καψούλια δυναμίτιδος του “Αγιου Γεωργίου”… Τι δύνανται λοιπόν να σημάνουν αι πρόχειροι και άσκοποι εκρήξεις της Λευκωσίας και των τριών άλλων κυπριακών πόλεων; Την απελευθέρωσιν της Κύπρου δε θα ηδύναντο να την επιτύχουν, έστω και επαναλαμβανόμεναι… Μήπως όμως θα ηδύναντο να δώσουν εις τους Αγγλους την αφορμήν και την ευκαιρίαν να ισχυρισθούν ότι αντιμετωπίζουν ένα κίνημα ενεργητικής αντιστάσεως εις την Κύπρον και να λάβουν μέτρα και να μεταχειρισθούν τον Κυπριακόν Λαόν ανάλογα; Αυτή είναι η υποψία που γεννάται σήμερον εις τον Ελληνικόν Λαόν” (Σπ. Λιναρδάτου: “Από τον εμφύλιο στη Χούντα”, τόμος β’, σελ. 281, Κ. Αθανασιάδη: “Πώς και ποιοι πρόδωσαν την Κύπρο”, Νέα Υόρκη 1991, εκδόσεις “Καμπάνα”, σελ. 356 κ.ά.).