Το 1996 ο Θάνος Μικρούτσικος και ο Δημήτρης Μητροπάνος θα κυκλοφορήσουν το δίσκο «Στου Αιώνα την Παράγκα», ένα δίσκο σταθμό στην ελληνική δισκογραφία. Εννέα τραγούδια σε ποίηση του Άλκη Αλκαίου, τρία σε ποίηση του Κώστα Λαχά, ένα σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου και ένα του Γιώργου Κακουλίδη. Στο δίσκο αυτό υπάρχει ένα ιστορικό νευρικό ζεϊμπέκικο, σε στίχους του Άλκη Αλκαίου. Πρόκειται για την περίφημη «Ρόζα».
Αρκεί να ακούσει κανείς τις πρώτες νότες του τραγουδιού για να φέρει στα αυτιά του τη φωνή του μεγάλου Δημήτρη Μητροπάνου με το Θάνο Μικρούτσικο να παίζει πιάνο. Κι όμως, η μεγάλη αυτή επιτυχία ήταν κρυμμένη και ξεχασμένη για χρόνια μέσα σε ένα συρτάρι. Μέχρι να ηχογραφηθεί και να πάρει τη θέση του στην ιστορία του ελληνικού ζεϊμπέκικου, πέρασε από σαράντα κύματα…
Είκοσι χρόνια πριν από την κυκλοφορία του τραγουδιού, το 1976, ο ποιητής Άλκης Αλκαίος είχε στείλει το ποίημά του «Η Ρόζα», στον Θάνο Μικρούτσικο για να το μελοποιήσει. Ο γνωστός συνθέτης έμενε τότε σε διαμέρισμα μιας πολυκατοικίας στην Αθήνα. Η έμπνευση δεν άργησε να του έρθει, αλλά η ώρα ήταν περασμένη και ακατάλληλη για ηχογράφηση. Για να μην ενοχλήσει τους γείτονες, πάτησε τη σουρντίνα του πιάνου (εξάρτημα που προσαρμόζεται στα έγχορδα όργανα για να «πνίγει» τον ήχο) και ξεκίνησε να ηχογραφεί το τραγούδι. Το αποτέλεσμα της ηχογράφησης δεν ήταν ότι καλύτερο. Έτσι η Ρόζα, κατά το «δειγματισμό» τραγουδιών από τον Μικρούτσικο σε διάφορους καλλιτέχνες, περνούσε μονίμως στα αζήτητα. Μεταξύ άλλων, ο Μικρούτσικος είχε παίξει τη Ρόζα και στη Χαρούλα Αλεξίου, αλλά λόγω της κακής ποιότητας του ήχου, η ερμηνεύτρια το προσπέρασε και δεν ήθελε να το ερμηνεύσει. Τα χρόνια περνούσαν και η Ρόζα έμενε ξεχασμένη σε ένα συρτάρι.
Το 1996, μόλις είχε λήξει η υπουργική θητεία του Θάνου Μικρούτσικου στο υπουργείο Πολιτισμού και ο γνωστός συνθέτης αναζητούσε ερμηνευτή για τον νέο του δίσκο. Η συνεργασία του με τον Δημήτρη Μητροπάνο αποφασίστηκε κατά τη διάρκεια μιας τιμητικής γιορτής, που είχε οργανώσει η εταιρία για την επιστροφή του Μικρούτσικου. Την εποχή εκείνη στην εταιρία εργαζόταν ο μουσικός παραγωγός Ηλίας Μπενέτος. Ο έμπειρος παραγωγός άκουσε την ξεχασμένη Ρόζα και του κέντρισε το ενδιαφέρον. Ο Μικρούτσικος είχε πειστεί πια ότι η Ρόζα δεν άρεσε και ήταν έτοιμος να πατήσει το fast forward και να την προσπεράσει, όταν ο Μπενέτος του άρπαξε το χέρι και του είπε: αυτό είναι! Ο Μητροπάνος συμφώνησε. Άλλωστε, είχε ανάγκη και μια συμφωνία με τον φίλο του τον Θάνο, μετά από ένα καυγά που είχαν ρίξει για τα πολιτικά. Η περιπέτεια του τραγουδιού όμως δε σταμάτησε εκεί.
Ο Θάνος Μικρούτσικος στην αυτοβιογραφία του «Ο Θάνος και ο Μικρούτσικος» – που επιμελήθηκε ο δημοσιογράφος και στιχουργός Οδυσσέας Ιωάννου – αφηγήθηκε τα εξής για τις ώρες της εγγραφής της «Ρόζας»: «Οι ηχογραφήσεις ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 1996. Η “Ρόζα” μας παίδεψε πολύ στο στούντιο. Δεν μπορούσαμε να βρούμε τον τρόπο που θα έπαιζαν τα τύμπανα. Ήμασταν έξι ώρες και προσπαθούσαμε να βρούμε κάτι που θα με ικανοποιούσε. Ντράμερ ήταν ο σπουδαίος μουσικός Νίκος Καπηλίδης. Δεν ήθελα τα τυπικά χτυπήματα του ζεϊμπέκικου. Κάποια στιγμή ζητάω από τον Καπηλίδη να βγάλει το πουκάμισό του! “Σοβαρολογείτε;” με ρωτάει. “Απολύτως” του απαντάω. Βγάζει το πουκάμισο και ζητάω αν υπάρχει στο στούντιο καμιά προβιά για να φορέσει! Προβιά βέβαια δεν βρήκαμε, αλλά λέω στον Καπηλίδη να σκεφτεί ότι είναι ένας Βίκινγκ και να παίξει το κομμάτι όπως θα έπαιζε το ζεϊμπέκικο ένας Βίκινγκ. Τα κατάφερε απόλυτα», θυμάται ο Μικρούτσικος, ενώ αποκαλύπτει πως ο Μητροπάνος δεν μπορούσε επί δύο εβδομάδες να τραγουδήσει λόγω… τρακ!
Η «Ρόζα» βέβαια τελικά ηχογραφήθηκε και έγινε αμέσως επιτυχία.Πλέον δεν υπάρχει άνθρωπος που να ακούσει τις πρώτες νότες και να μην κάνει εικόνα τον Δημήτρη Μητροπάνο να ρίχνει δυο στροφές επί σκηνής και να ερμηνεύει με τον μοναδικό τρόπο του αυτόν τον ύμνο…

Από τότε όλοι αναρωτιούνται ποια μπορεί να είναι η πρωταγωνίστρια και μούσα του Άλκη Αλκαίου. Ποια είναι η Ρόζα που αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης αυτού του ανθρώπου, με τον ίδιο πάντως να μην αποκαλύπτει ποτέ την ιστορία πίσω από τους στίχους του. Η πλειοψηφία ωστόσο συμφωνεί πως με βάση το βιογραφικό, τα πολιτικά φρονήματα και τα βιώματα του ποιητή, αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη από την Ρόζα Λούξεμπουργκ.

Η μαρξίστρια φιλόσοφος και επαναστάτρια που γεννήθηκε στην ελεγχόμενη τότε από την Ρωσία, Πολωνία, έδρασε τόσο στην πατρίδα της όσο και στην Γερμανία προσπαθώντας να αφυπνίσει συνειδήσεις, φυλακίστηκε και τελικά βρήκε τραγικό θάνατο καθώς δολοφονήθηκε. Οι τελευταίες λέξεις της, που αποτελούν κατά κάποιο και την πολιτική παρακαταθήκη και κληρονομιά της συνοψίζονται σε τρεις λέξεις: «Πίστη στην Επανάσταση»… Ας το θυμόμαστε την επόμενη φορά που θα σιγοτραγουδήσουμε την δική μας «Ρόζα».