Οι επιστήμονες ανακάλυψαν μεγάλη ποσότητα αερίου φωσφανίου στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, το οποίο στη Γη παράγεται από μικροοργανισμούς και βιομηχανικές δραστηριότητες

Το φωσφάνιο ή φωσφίνη (phosphine) είναι μια ανόργανη χημική ένωση που περιέχει ένα άτομο φωσφόρου και τρία άτομα υδρογόνου, με μοριακό τύπο PH₃.

Η φωσφίνη αποτελεί συστατικό της ατμόσφαιρας της Γης και μπορεί να παραχθεί από τη ζωή – είτε ανθρώπινη είτε μικροβιακή. Πρόκειται για ένα δυσώδες αέριο που δημιουργούν οι βιομηχανικές δραστηριότητες ή ορισμένα είδη αναερόβιων βακτηρίων, τα οποία βρίσκονται σε περιβάλλοντα με λίγο οξυγόνο, όπως ζωϊκά έντερα και έλη. Κατά τη διάρκεια του 1ου  Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμοποιήθηκε ως χημικό όπλο.

Το αέριο αυτό ανιχνεύθηκε στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης σύμφωνα με την δημοσίευση στο περιοδικό Νature [Phosphine gas in the cloud decks of Venus].

Μια υπόθεση των επιστημόνων είναι ότι κάποιος ζωντανός οργανισμός ίσως παρήγαγε αυτό το αέριο, επομένως, μπορεί να υπάρχει ή να υπήρξε ζωή στον δεύτερο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος.

Ο πλανήτης Αφροδίτη μπορεί να περιγραφεί με μία λέξη: κόλαση. Το 96% της ατμόσφαιράς της αποτελείται από διοξείδιο του άνθρακα, έτσι ο πλανήτης βιώνει ένα μόνιμο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Η επιφάνεια της Αφροδίτης είναι θερμή και τοξική, με θερμοκρασίες που φτάνουν τους 400 βαθμούς Κελσίου που δεν επιτρέπουν την ύπαρξη ζωής. Στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιράς της, όμως, οι συνθήκες είναι πιο βιώσιμες. Εκεί βρέθηκε και η φωσφίνη.

Βέβαια και η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης αποτελείται κυρίως από τοξικά αέρια, οπότε είναι περίεργο που η φωσφίνη δεν διαλύεται άμεσα και μπόρεσε να εντοπιστεί από τους επιστήμονες.

Την ανακάλυψη αυτή δημοσίευσε ομάδα ερευνητών του πανεπιστημίου του Κάρντιφ. Η ομάδα εξηγεί ότι η παρουσία της φωσφίνης «δεν αποτελεί απόδειξη ύπαρξης ζωής, αλλά της δίχως εξήγηση χημείας» που υπάρχει στην Αφροδίτη.

«Μπορώ μόνο να εικάσω τι είδους ζωής μπορεί να επιβιώσει στην Αφροδίτη, αν πραγματικά υπάρχει ζωή εκεί. Καμία μορφή ζωής δεν θα επιβίωνε στην επιφάνειά της, επειδή είναι εντελώς αφιλόξενη ακόμη και για βιοχημείες εντελώς διαφορετικές από τη δική μας. Όμως πριν από πολύ καιρό, η Αφροδίτη ίσως να είχε ζωή στην επιφάνειά της, προτού κάποιο φαινόμενο του θερμοκηπίου να αφήσει το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη μη κατοικήσιμο», είπε η Σόουσα-Σίλβα.

Ορισμένοι επιστήμονες υποψιάζονταν ότι τα νέφη στην ανώτερη ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, όπου η θερμοκρασία είναι ήπια (περίπου 30 βαθμοί Κελσίου) μπορεί να περιέχουν μικρόβια που αντέχουν στο ακραίο, όξινο περιβάλλον. Το βασικό συστατικό των νεφώσεων αυτών είναι, σε ποσοστό 90%, το θειικό οξύ. Τα μικρόβια της Γης δεν θα άντεχαν σε τέτοια οξύτητα.

«Αν πρόκειται για μικροοργανισμούς, τότε θα έπρεπε να έχουν πρόσβαση στο ηλιακό φως και σε νερό και ίσως να ζουν σε υγρά σταγονίδια ώστε να μην αφυδατώνονται, όμως θα χρειάζονταν κάποιον άγνωστο μηχανισμό για να προστατευθούν από τη διάβρωση των οξέων», εξήγησε η Γκρέιβς.

«Κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε για να εξηγήσουμε αυτήν την ανακάλυψη χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουμε σε μια βιολογική διαδικασία. Με τις γνώσεις που έχουμε σήμερα για τη φωσφίνη, την Αφροδίτη και τη γεωχημεία, δεν μπορούμε να εξηγήσουμε την παρουσία φωσφίνης στα νέφη της Αφροδίτης. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει ζωή. Σημαίνει μόνο ότι με κάποια εξωτική διαδικασία παράγεται φωσφίνη και ότι πρέπει να ξαναδούμε όσα γνωρίζουμε για την Αφροδίτη», τόνισε η Κλάρα Σόουσα-Σίλβα.

«Η φωσφίνη παράγεται είτε από κάποια χημική ή γεωλογική διαδικασία που κανείς μας δεν γνωρίζει – ή την παράγει κάποιος ζωντανός οργανισμός», δηλώνει επίσης στον Independent η αστροφυσικός Emily Drabek-Maunder.

Το περιβάλλον της Αφροδίτης είναι ταυτόχρονο «εχθρικό» για τη φωσφίνη. Η επιφάνεια και η ατμόσφαιρά της περιλαμβάνουν οξυγονούχες ενώσεις που θα αντιδρούσαν πολύ γρήγορα με τη φωσφίνη και θα την κατέστρεφαν. «Κάτι πρέπει να δημιουργεί τη φωσφίνη στην Αφροδίτη, εξίσου γρήγορα με τον ρυθμό που καταστρέφεται», σχολίασε η Ανίτα Ρίτσαρντς, αστροφυσικός που συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.

Στο παρελθόν, ρομποτικά σκάφη έχουν επισκεφθεί την Αφροδίτη αλλά τώρα ίσως χρειάζεται να οργανωθεί μια νέα αποστολή για να επιβεβαιώσει την ύπαρξη ζωής.

«Ευτυχώς, η Αφροδίτη είναι ακριβώς δίπλα μας. Μπορούμε, κυριολεκτικά, να πεταχτούμε μέχρι εκεί και να το ελέγξουμε», είπε η Σόουσα-Σίλβα.

Τι λεει ο είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου , Διονύσης Σιμόπουλος

Στην πυκνή ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, ενός πλανήτη-κόλαση, ανακαλύφτηκε η χημική ουσία «φωσφίνη» της οποίας η ύπαρξη φαίνεται να οφείλεται σε ζώντες οργανισμούς αν και ορισμένοι άλλοι επιστήμονες θεωρούν μια τέτοια εξήγηση υπερβολική. Εάν δεν βρεθεί κάποια άλλη εξήγηση για την ύπαρξη αυτής της ουσίας τότε οι πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξη ζωής και κάπου άλλου στο Σύμπαν φαίνεται να είναι ένας πλανήτης που δεν πίστευε κανείς μέχρι τώρα ότι θα μπορούσε να είναι φορέας ζωής. Κι όμως σ’ αυτή την αποπνιχτική ατμόσφαιρα που αποτελείται από διοξείδιο του άνθρακα, άζωτο και θειικό οξύ, βρέθηκε η νέα αυτή ουσία της οποίας η ανάλυση οδήγησε τους ερευνητές στο πιο πάνω παράξενο συμπέρασμα. Ποιος όμως είναι ο γειτονικός μας αυτός πλανήτης που έτσι ξαφνικά ήλθε αναπάντεχα στην δημοσιότητα;

Για αιώνες ολόκληρους θεωρούνταν το ομορφότερο και λαμπρότερο αντικείμενο στον ουρανό με μια λάμψη που γοήτευε όλους όσους ατένιζαν τον ουρανό. Οι αρχαίοι Έλληνες όταν εμφανίζονταν το πρωί την ονόμαζαν «Εωσφόρο», προπομπό δηλαδή της αυγής, και «Έσπερο» μετά τη δύση του Ήλιου οπότε αποσπούσε αμέσως την προσοχή του γήινου παρατηρητή. Σήμερα ο λαός μας την αποκαλεί Αυγερινό, όταν εμφανίζεται το πρωί, και Αποσπερίτη, όταν εμφανίζεται το βράδυ. Την ονοματολογία των αρχαίων συνεχίζουμε όμως κι εμείς σήμερα αφού τα διάφορα χαρακτηριστικά που έχουμε χαρτογραφήσει στην επιφάνειά της έχουν όλα τους πάρει θηλυκά ονόματα. Στις διάφορες «κοιλάδες» της, για παράδειγμα, δίνουμε το όνομα του πλανήτη Αφροδίτη σε διάφορες γλώσσες, ενώ στις «πεδιάδες» της δίνουμε τα ονόματα μυθολογικών ηρωίδων. Στους μεγάλους κρατήρες με διάμετρο πάνω από 20 χιλιόμετρα δίνουμε τα ονόματα φημισμένων γυναικών και στα βουνά ονόματα θηλυκών θεοτήτων από τη μυθολογία διαφόρων λαών.

Τα τελευταία 60 χρόνια οι σύγχρονες διαστημοσυσκευές μας απεκάλυψαν μία πραγματική κόλαση με επιφανειακή θερμοκρασία 480 βαθμών Κελσίου και ατμοσφαιρική πίεση 90 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Γης μας. Μία πίεση δηλαδή που ισοδυναμεί με την πίεση που υφίσταται σε βάθος 900 μέτρων σ’ ένα γήινο ωκεανό. Το καυτό της έδαφος περιλαμβάνει λίμνες από υλικά που στη Γη θα βρίσκονταν σε στερεά κατάσταση ενώ οι μελλοντικοί επισκέπτες της, εάν υπάρξουν ποτέ, θα αντικρίσουν μια επιφάνεια πέρα και απ’ αυτήν ακόμη την επιστημονική φαντασία. Γιατί η επιφάνεια του πλανήτη Αφροδίτη είναι μία καυτή έρημος με ασθενείς ανέμους στην επιφάνεια που δεν κατορθώνουν να διαβρώσουν τα βράχια, ακόμη και μετά την πάροδο εκατομμυρίων χρόνων.
Πρόκειται για έναν πλανήτη του οποίου η ημέρα διαρκεί 243 γήινες, ενώ η ανατολή του Ήλιου γίνεται από την δύση. Αυτή η αργή και αντίθετη με τους άλλους πλανήτες περιστροφή, είναι ένα μόνο από τα μυστήρια που κρύβει ο δεύτερος αυτός πλανήτης του Ηλιακού μας Συστήματος, αφού για δεκαετίες οι επιστήμονες διαφωνούσαν συνεχώς σχετικά με το τι υπήρχε κάτω από τα σύννεφα που συνεχώς την σκεπάζουν. Στις δεκαετίες του 1960 και 1970 η τότε Σοβιετική Ένωση έστειλε συνολικά 11 διαστημοσυσκευές μεταξύ των οποίων και τη σειρά «Βενέρα» που μας έστειλαν πραγματικές φωτογραφίες της επιφάνειας του πλανήτη αυτού.

Στη δεκαετία του 1970 Αμερικανικές διαστημοσυσκευές την μελέτησαν με ραντάρ αποκαλύπτοντας έτσι για πρώτη φορά ολόκληρη την επιφάνειά της. Η πρώτη αυτή χαρτογράφηση μας αποκάλυψε μεγάλα υψίπεδα σε μέγεθος ηπείρων, ενεργά ηφαίστεια ψηλότερα από την κορυφή του Έβερεστ, και χαράδρες βάθους χιλιάδων μέτρων με μερικούς ρηχούς αλλά τεράστιους κρατήρες από συγκρούσεις μετεωριτών.

Μια από τις διαστημοσυσκευές απελευθέρωσε 4 μικρότερες συσκευές οι οποίες εισχώρησαν στην ατμόσφαιρα από διαφορετικά σημεία και οι πληροφορίες που μας έστειλαν μας αποκάλυψαν ότι τα σύννεφα της Αφροδίτης αποτελούνται από θειικό οξύ πιο πυκνό ακόμη και από εκείνο που χρησιμοποιούμε στις μπαταρίες των αυτοκινήτων και σπρώχνονται από ανέμους που φυσούν με ταχύτητα 360 χιλιομέτρων την ώρα. Αντίθετα οι άνεμοι κοντά στην επιφάνεια δεν ξεπερνούν τα μερικά χιλιόμετρα την ώρα.

Σήμερα υπολογίζεται ότι πριν από 300 με 500 εκατομμύρια χρόνια η Αφροδίτη πρέπει να δέχτηκε έναν έντονο βομβαρδισμό από μετεωρίτες. Έτσι οι παλαιότερες περιοχές που καταγράφονται σήμερα στην επιφάνειά της φτάνουν το πολύ τα 800 εκατομμύρια χρόνια αφού η ηφαιστειακή της δραστηριότητα έχει καλύψει κάθε ίχνος της παλαιότερης επιφάνειάς της καθώς και κάθε μεγάλο κρατήρα από την αρχική περίοδο της ύπαρξής της. Στο παρελθόν πάνω στην επιφάνεια της Αφροδίτης ίσως να υπήρχε και νερό, σήμερα όμως έχει εξαφανιστεί τελείως. Είναι μάλιστα πιθανό ότι πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια η Γη και η Αφροδίτη να έμοιαζαν αρκετά μεταξύ τους. Η δημιουργία όμως της ζωής πάνω στον πλανήτη μας του άλλαξε δραστικά την εξέλιξη.

Η Αφροδίτη διαθέτει επίσης περισσότερα ηφαίστεια από οποιονδήποτε άλλον κόσμο στο Ηλιακό μας Σύστημα. Οι «φωτογραφικές απεικονίσεις» των ραντάρ της διαστημοσυσκευής «Μαγγελάνος» μας απεκάλυψε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 πάνω από 1.600 κύρια ηφαίστεια και δεκάδες χιλιάδες μικρότερες ηφαιστειακές εστίες που ίσως σε τελική ανάλυση να ξεπερνούν το 1.000.000! Οποιαδήποτε πάντως ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Αφροδίτη διαφέρει ουσιαστικά απ’ αυτήν της Γης για τρεις κυρίως λόγους: πρώτον γιατί η τεράστια ατμοσφαιρική πίεση εξαναγκάζει την ροή της λάβας να είναι πολύ πιο ήρεμη απ’ ότι στη Γη, δεύτερον γιατί οι εκρηκτικές ηφαιστειακές εκρήξεις του πλανήτη μας οφείλονται κυρίως στη ύπαρξη νερού κάτι που είναι σπάνιο στην Αφροδίτη, και τρίτον γιατί η ανυπαρξία οποιασδήποτε τεκτονικής δραστηριότητας στην Αφροδίτη ελαττώνει την πιθανότητα εκρηκτικών ηφαιστείων πάνω στον γειτονικό μας αυτόν πλανήτη.

Αν και γνωρίζουμε πλέον πολλά από τα μυστικά της η πανέμορφη αυτή θεά της αρχαιότητας παραμένει ακόμη και σήμερα καλυμμένη με το πέπλο του μυστηρίου της. Γεννημένη από τον αφρό των κυμάτων, όταν ο Κρόνος πέταξε στη θάλασσα τα γεννητικά όργανα του Ουρανού μετά τον ευνουχισμό του, η Αφροδίτη παρελήφθη από τις Ώρες οι οποίες την οδήγησαν στολισμένη στους Ολύμπιους θεούς, όπου πήρε την θέση της ως θεά του έρωτα, της γονιμότητας και της ανθισμένης φύσης. Με την ιδιότητά της αυτή βοήθησε την Ήρα να κατακτήσει τον Δία. Παρόλο που ήταν η νόμιμη σύζυγος του Ήφαιστου, διατηρούσε εξωσυζυγικές σχέσεις με τον Άδη, τον Ερμή, τον Ποσειδώνα, τον Δία και ιδιαίτερα με τον Άρη. Με τον θεό του πολέμου μάλιστα είχε αποκτήσει και τρία παιδιά: τον Δείμο, τον Φόβο και την Αρμονία. Γνωστή όμως ήταν και η σχέση της με τον Άδωνη τον οποίο σκότωσε από την ζήλια του ο Άρης στέλνοντας πάνω του ένα αγριογούρουνο. Λένε μάλιστα ότι από το αίμα του Άδωνη φύτρωσαν τα τριαντάφυλλα και από τα δάκρυα της Αφροδίτης οι ανεμώνες.