Στις 21 Νοεμβρίου 1990 οι ηγέτες όλων των χωρών τής Ευρώπης των ΗΠΑ και του Καναδά συναντήθηκαν στο Παρίσι ως εκπρόσωποι χωρών με κοινό παρονομαστή την ελευθερία, την δημοκρατία, την δέσμευση για τήρηση των αρχών της καλής γειτονίας, τον σεβασμό του απαραβίαστου των συνόρων και της κυριαρχίας των κρατών, την δέσμευση για ειρηνική επίλυση των διαφορών και την συνεργασία, την δέσμευση, την δέσμευση, την δέσμευση…

Οι 34 ηγέτες της τότε Διάσκεψης για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΔΑΣΕ) , μεταξύ των οποίων προσωπικότητες όπως η Μάργκαρετ Θάτσερ, ο Φρανσουά Μιτεράν, ο Χέλμουτ Κολ, ο Τζωρτζ Μπους (ο πρεσβύτερος) και ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, έβαλαν την υπογραφή τους στη «Χάρτα των Παρισίων για μια Νέα Ευρώπη», ένα κείμενο που αυτάρεσκα το ονομάσαμε τότε ιστορικό.

Επικεφαλής τής ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ο πρωθυπουργός Κώστας Μητσοτάκης μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά.

Τι ακριβώς έγινε στο Παρίσι;

Οι ηγέτες υποσχέθηκαν, θα προτιμούσα την λέξη δεσμεύτηκαν, κατά τον πιο πανηγυρικό τρόπο, να εγγυηθούν το τέλος των συγκρούσεων και της διαίρεσης της γηραιάς ηπείρου, τον σεβασμό και την συνεργασία μεταξύ των κρατών και την «απελευθέρωση της Ευρώπης από το βάρος τού παρελθόντος», από το άχθος της ιστορίας της. Δηλαδή, από το βάρος των λέξεων «η ιστορία επαναλαμβάνεται».

Ο πρόεδρος Τζωρτζ Μπους (ο πρεσβύτερος) δήλωνε ότι «ο ψυχρός πόλεμος τελείωσε». Ανάλογο μήνυμα έστελνε και ο πρωτοσέλιδος τίτλος τής εφημερίδας Liberation: «Η Ευρώπη Γιορτάζει το τέλος τού Ψυχρού Πολέμου». Αλλά και η Le Monde της 22ας Νοεμβρίου 1990 έγραφε : «Χαιρετίζουμε το τέλος της περιόδου των συγκρούσεων και της διαiρεσης στην Ευρώπη».

Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας ήταν τελικά μια απρόβλεπτη και αιφνιδιαστική εξέλιξη; Είχε προβλεφθεί; Μπορούσε να αποφευχθεί;

Οι ΗΠΑ από τον Οκτώβριο του 1990 -ταυτόχρονα δηλαδή με την Διάσκεψη των Παρισίων- είχαν προβλέψει την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

Απόσπασμα από την τελευταία έκθεση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών (Νational Ιntelligence Estimate 15-90, 18 Οκτωβρίου 1990 -αποχαρακτηρίστηκε τον Μάιο του 2006) αναφέρει : «Yugoslavia will cease to function as a federal state within one yar, and will probably dissolve within two» (Yugoslavia transformed). [Η Γιουγκοσλαβία θα πάψει να λειτουργεί ως ένα ομοσπονδιακό κράτος μέσα σε ένα έτος, και κατά πάσα πιθανότητα θα διαλυθεί μέσα σε δύο χρόνια».

Η εφημερίδα Liberation, που χαιρέτιζε στην πρώτη σελίδα το τέλος του ψυχρού πολέμου, έγραφε στις εσωτερικές της σελίδες: «Η Βοσνία και Ερζεγοβίνη ψηφίζει διηρημένη αναζητώντας την ισορροπία μεταξύ τριών αντιπάλων κοινοτήτων, τους Σέρβους, τους Κροάτες και τους Μουσουλμάνους».

Μόλις λίγους μήνες μετά την υπογραφή τής Χάρτας των Παρισίων η ιστορία επαναλήφθηκε στην Ευρώπη. Το «άχθος τής ιστορίας» αποδείχτηκε βαρύτερο των πολιτικών διακηρύξεων/δεσμεύσεων.

Στα Βαλκάνια, ξαναζήσαμε τον πόλεμο. Διάλυση κρατών, αλλαγές συνόρων, με τις ευλογίες τής Ευρωπαϊκής Ένωσης, στρατιωτικές επιχειρήσεις, εθνικές και θρησκευτικές συγκρούσεις, εθνοκαθάρσεις, μαζικοί τάφοι, καταστροφή σπιτιών, χωριών και πόλεων.

Μιχαήλ Γκορμπατσόφ : Το τέλος του ψυχρού πολέμου ήταν δική μας κοινή νίκη

Το τέλος του ψυχρού πολέμου ήταν δική μας κοινή νίκη, δηλώνει σε συνέντευξή του στην γερμανική εφημερίδα Welt am Sonntag ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ , ο τελευταίος πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσης.

«Το τέλος του ψυχρού πολέμου ήταν δική μας κοινή νίκη, αλλά οι δυτικοί πολιτικοί και πρωτίστως οι Αμερικανοί αυτοανακηρύχθηκαν νικητές. Και το διακήρυτταν αυτό παντού» λέει ο Γκορμπατσόφ και προσθέτει : «Μάλιστα δεν σκέφτηκαν, πως αυτό θα εκληφθεί από τη Ρωσία, από τους Ρώσους, που τόσα έκαναν για να τερματισθεί ο ψυχρός πόλεμος και ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών. Ούτε επίσης σκέφθηκαν πως αυτό θα επηρεάσει την πολιτική και τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης».

Σύμφωνα με τον Γκορπματσόφ, η Δύση άρχισε να συμπεριφέρεται κατά τέτοιο τρόπο σαν να επιτρέπεται να κάνει τα πάντα, «να κάνει χρήση ισχύος χωρίς την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, να παραβιάζει τις διεθνείς συνθήκες και να επιβάλλει τους όρους της…».

«Στην Ευρώπη αντί να οικοδομήσουν μια νέα αρχιτεκτονική κοινής ασφάλειας, ακολούθησαν τον δρόμο της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ, ανακηρύσσοντας τη συμμαχία ως εγγυητή της ασφάλειας στην ήπειρο μας και εκτός των ορίων της», λέει ο Γκορπματσόφ, εκτιμώντας ότι «οι δυτικοί πολιτικοί δεν άντεξαν τις δοκιμασίες της νέας εποχής. Και σ’ αυτό βρίσκεται η πρωταρχική αιτία των σημερινών προβλημάτων».

Μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου οι Αμερικανοί όχι μόνο δε διέλυσαν το ΝΑΤΟ, αλλά το αξιοποίησαν, για να καταλάβουν το ζωτικό χώρο που προέκυψε από τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης και ταυτόχρονα, για να βοηθήσουν την οικονομία τους να βγει από την ύφεση. Η ένταξη των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης στο ΝΑΤΟ, υπογράμμισε την αμερικανική παρουσία στην Ευρώπη και ταυτόχρονα άνοιξε τεράστιες προοπτικές στις αμερικανικές πολεμικές βιομηχανίες προς τις οποίες υποχρεωτικά σπεύδουν οι Ανατολικοευρωπαίοι, για να προσαρμόσουν τις ένοπλες δυνάμεις τους στις απαιτήσεις της συμμαχίας.