Γράφει ο Αντ. Μαυρόπουλος, ο οποίος στις 10 Μαρτίου 2019 επρόκειτο να ταξιδέψει με την πτήση 302 της Ethiopian Airlines. Το αεροπλάνο συνετρίβη και 157 άνθρωποι σκοτώθηκαν.

“Στις 10 Μαρτίου 2019, ώρα 08:44 η πτήση 302 της Ethiopian Airlines,  με την οποία επρόκειτο να ταξιδέψω από Αντίς Αμπέμπα προς Ναϊρόμπι, συνετρίβη στο έδαφος, κοντά στην πόλη Μπισόφτου,  με σχεδόν κάθετη κλίση, μόλις 6 λεπτά μετά την απογείωση της, πρωινή. 157 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ακαριαία. 45 λεπτά πριν τη συντριβή, έφτανα στην πύλη επιβίβασης και την έβρισκα κλειστή και κλειδαμπαρωμένη με λουκέτο, 20 ολόκληρα λεπτά πριν την προβλεπόμενη ώρα αναχώρησης, βρίζοντας θεούς και δαίμονες για την ανοργανωσιά του αεροδρομίου και την αθέτηση της ρητής και κατηγορηματικής  υπόσχεσης της εταιρείας ότι θα με περίμεναν σε κάθε περίπτωση. Μερικές ώρες αργότερα, συνειδητοποίησα ότι οι θεοί ήταν με το μέρος μου. Από την επόμενη μέρα, άρχισα σταδιακά να συνειδητοποιώ ότι οι δαίμονες δεν σχετίζονταν με το αεροδρόμιο, αλλά με το αεροπλάνο και την εταιρεία που το κατασκεύασε…

Το Boeing 737 Max 8 που οδήγησε στο θάνατο συνολικά 348 ανθρώπους (157 στην Αιθιοπία και 189 στην πτήση 610 της Lion Air στις 29 Οκτωβρίου 2018) , αποδείχθηκε ένα εξαιρετικά προβληματικό αεροπλάνο.  Το συγκεκριμένο μοντέλο αεροσκάφους ελέγχθηκε για την καταλληλόλητα του και την αξιόπιστη πτητική συμπεριφορά του από … μηχανικούς της κατασκευάστριας εταιρείας , στους οποίους υπεργολάβησε την σχετική εργασία η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπλοΐας των ΗΠΑ. Στη συνέχεια, αποκαλύφθηκε ότι ενώ επρόκειτο ουσιαστικά για ένα νέο αεροσκάφος, με διαφορετική αεροδυναμική συμπεριφορά και νέους βαρύτερους κινητήρες τοποθετημένους πιο κοντά στην άτρακτο, αδειοδοτήθηκε σαν μετεξέλιξη ενός υφιστάμενου μοντέλου, για να μπορέσει η Boeing να το βγάλει στην αγορά  δύο χρόνια νωρίτερα και να ανταγωνιστεί σε πωλήσεις το αντίστοιχο μοντέλο της Airbus που σάρωνε στην αγορά.

Ακολούθησε η αποκάλυψη ότι η Boeing γνώριζε ότι υπήρχε θέμα αεροδυναμικής ευστάθειας και αντί να τροποποιήσει το αεροσκάφος (κάτι που θα κόστιζε δεκάδες ίσως και εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια) προτίμησε να τοποθετήσει ένα λογισμικό που θα εξισορροπεί την απώλεια ευστάθειας. Η εταιρεία δεν θεώρησε σκόπιμο να ενημερώσει τους πιλότους για την ύπαρξη αυτού του λογισμικού παρά μόνο μετά την πτώση και τους 189 νεκρούς στην πτήση 610 της Lion Air, όταν το συνδικάτο των πιλότων επέμενε να μάθει γιατί ο πιλότος της εν λόγω πτήσης δεν μπορούσε να επαναφέρει το αεροπλάνο με το πηδάλιο, χειροκίνητα, αν και ακολούθησε κατά γράμμα τις οδηγίες της εταιρείας. Αμέσως μετά, η εταιρεία τοποθέτησε ένα ειδικό κουμπί απενεργοποίησης του λογισμικού, το οποίο όμως δεν υπήρχε στην στάνταρ έκδοση του αεροπλάνου και αν το ήθελες κόστιζε μερικές χιλιάδες δολάρια παραπάνω. Και ακόμα πιο πρόσφατα, στις 10 Ιανουαρίου 2020, η εφημερίδα The Guardian[1]  αποκάλυψε τα εσωτερικά μηνύματα που αντάλλασσαν στελέχη της Boeing.  Μεταφράζω ορισμένα από αυτά, που αφορούν την περίοδο αδειοδότησης του αεροσκάφους:

Απρίλιος 2017: Αυτό το αεροπλάνο σχεδιάστηκε από κλόουν, που με τη σειρά τους επιβλεπόντουσαν από μαϊμούδες (“This airplane is designed by clowns, who in turn are supervised by monkeys.”)

Φεβρουάριος 2017: Είναι απίθανο τι μπορεί να καταφέρει ένας καφέ φάκελος…Δεν προκύπτει ότι έχει διαβαστεί η αναφορά. Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία δεν ήταν ούτε εξονυχιστική ούτε απαιτητική και δεν έγραψαν πολλά από τα θέματα που υπάρχουν. Και τα ψέματα, τα γαμημένα ψέματα (“Amazing what a brown envelope can achieve … It isn’t anywhere near as it would appear to be reading the report. The FAA were neither thorough nor demanding and failed to write up many issues. And the lies, the damn lies.”)

Σεπτέμβριος 2016: Αυτό είναι ανέκδοτο. Το αεροπλάνο είναι για γέλια. Διορθώνουμε ένα θέμα, τρία άλλα εμφανίζονται.(“This is a joke. This airplane is ridiculous”. «Fix one thing, break 3 others”).

Ένα χρόνο μετά, αν θέλουμε στοιχειωδώς να δικαιωθούν τα θύματα πρέπει να πάψουμε να μιλάμε για ατύχημα. Οι 348 άνθρωποι χάθηκαν λόγω μιας καλά σχεδιασμένης, απόλυτα προμελετημένης και συνηθισμένης επιχειρηματικής πρακτικής που αυτού του μεγέθους οι πολυεθνικές ακολουθούν ως business as usual :  ο ανταγωνισμός και τα κέρδη πάνω από όλους και όλα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η Volkswagen, άλλη μια τεράστια πολυεθνική, πρωταγωνίστησε σε ένα αντίστοιχο σκάνδαλο: προτίμησε να βάλει ένα λογισμικό που να «κλέβει» τις μετρήσεις των εκπομπών των αερίων ρύπων παρά να κατασκευάσει κινητήρες που να εκπληρώνουν τις ελάχιστες απαιτήσεις της νομοθεσίας για εκπομπές. Τα αεροπλάνα της Boeing  δεν έπεσαν από ατύχημα ή σύμπτωση – το αόρατο χέρι της αγοράς και του αχαλίνωτου ανταγωνισμού τα έριξε. Το ίδιο χέρι το οποίο μοιράζει ψίχουλα φιλανθρωπίας, εκδίδει πιστοποιητικά αειφορίας και βράβευσης επιχειρηματικών πρακτικών  και μας γανώνει το κεφάλι με τις πρακτικές εταιρικής κοινωνικής υπευθυνότητας. Το ίδιο χέρι που επέβαλλε περικοπές στην Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπλοΐας των ΗΠΑ και μείωση προσωπικού για να αξιοποιηθεί η τεχνογνωσία του ιδιωτικού τομέα.

Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι το ίδιο αόρατο χέρι τιμώρησε την εταιρεία. Το 2019 για πρώτη φορά οι παραγγελίες της εταιρείας ήταν λιγότερες από τις παραδόσεις νέων αεροσκαφών, για πρώτη φορά μετά από 30 χρόνια, η εταιρεία έχει υποστεί σημαντικές απώλειες και η ανταγωνίστρια Airbus έχει ενισχυθεί σημαντικά[2].  Και λοιπόν; Τι αλλάζει αυτό για τους συγγενείς και τους φίλους των 348 νεκρών; Άλλωστε και η Airbus έχει σοβαρό παρελθόν σε σκάνδαλα, μίζες και παρεμφερείς πρακτικές[3], στα πλαίσια της συνήθους επιχειρηματικής πρακτικής[4]. Και είναι αυτές ακριβώς οι συνήθεις πρακτικές που με μαθηματική ακρίβεια προετοιμάζουν τα επόμενα θανατηφόρα ατυχήματα, όσο οι τεράστιες πολυεθνικές παραμένουν εκτός κάθε δημοσίου ελέγχου στο όνομα του σκληρού διεθνούς ανταγωνισμού.

Αντί επιλόγου: τα Boeing 737 Max θα ξαναπετάξουν (ίσως μεταβαπτισμένα σε άλλο μοντέλο), είναι θέμα χρόνου όπως όλα τα δημοσιεύματα του διεθνούς τύπου διαβεβαιώνουν. Τον Ιανουάριο του 2020, το πρακτορείο Bloomberg[5] μας ενημέρωσε ότι ο διευθύνων σύμβουλος της Boeing, αυτός που κατά τη θητεία του αδειοδοτήθηκε το Boeing 737 Max και έπεσαν τα δύο αεροπλάνα με τους εκατοντάδες νεκρούς, απολύθηκε τσεπώνοντας πάνω από 80 εκατομμύρια δολάρια σε μπόνους, ποσό κατά 60% μεγαλύτερο από το ποσό των 50 εκατομμυρίων δολαρίων που η εταιρεία έχει προϋπολογίσει για αποζημιώσεις στα 348 θύματα των δύο πτήσεων. Διαβάζοντας την είδηση θυμήθηκα αυτό που έγραφε ο Μαρξ στα κείμενα του για την Ινδία, για την πρόοδο που μοιάζει «μ’ αυτό το αποτρόπαιο ειδωλολατρικό ξόανο που δεν πίνει νέκταρ παρά μόνο μέσα από τα κρανία των σφαγιασμένων»”.

[1] https://www.theguardian.com/business/2020/jan/10/737-max-scandal-the-internal-boeing-messages-and-emails

[2] https://www.bbc.com/news/business-51115650

[3] https://www.newsfirst.lk/2020/02/20/the-airbus-scandal-how-the-bribe-moved-around-sri-lankan-circles/

[4] https://www.corp-research.org/airbus

[5] https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-01-10/boeing-says-ex-ceo-muilenburg-didn-t-receive-any-severance-pay