Κουτί, κουτάκι, που σε κρατούσα πάνω μου όταν το ‘σκαζα,
Για να μη σπάσουν οι λυχνίες σου,
Σ’ έφερα απ ’το σπίτι στο πλοίο και απ’ το πλοίο στο τρένο,
Για να μη πάψουνε να μου μιλάνε οι εχθροί μου,
Κοντά στο κρεβάτι μου, μέσα στον πόνο μου,
Το τελευταίο πράγμα τη νύχτα, το πρώτο πράγμα το πρωί,
Για τις νίκες τους και για τα βάσανά μου,
Δώσ’ μου την υπόσχεση πως δε θα βουβαθείς στα ξαφνικά.
Μπέρτολντ Μπρεχτ

Η 13η Φεβρουαρίου καθιερώθηκε από την UNESCO ως Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου, έπειτα από πρόταση της Ισπανικής Ακαδημίας Ραδιοφώνου. Αρχικά, η πρόταση των Ισπανών ήταν να τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου στις 30 Οκτωβρίου, σε ανάμνηση της περίφημης εκπομπής του Όρσον Γουέλς το 1938, που έμεινε στην ιστορία ως ο «Πόλεμος των Κόσμων».

Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι ο εορτασμός του ως Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας, η βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ραδιοφωνικών οργανισμών και η ενθάρρυνση των μεγάλων διεθνών δικτύων, όσο και των τοπικών ραδιοφώνων, να προωθήσουν την πρόσβαση στην πληροφόρηση και την ελευθερία της έκφρασης στα ερτζιανά.

Το θέμα τού φετινού εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι «Διάλογος, Ανοχή και Ειρήνη» επειδή το ραδιόφωνο ενημερώνει, αλλά και ενώνει τους ανθρώπους με ένα μοναδικό και ιδιαίτερο τρόπο.

Το ραδιόφωνο στην Ελλάδα

Το ραδιόφωνο στην Ελλάδα εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1920 με πειραματικές προσπάθειες μικρής κλίμακας από ιδιώτες και δημόσιους φορείς. Ο επίσημος φορέας συστήθηκε το 1938 και χρησιμοποιήθηκε για την προπαγάνδα του μεταξικού καθεστώτος.

Είχε έντονα πολιτικές χρήσεις από τις προπολεμικές και τις μετεμφυλιακές κυβερνήσεις, ωστόσο έγινε ένα λαϊκό, ψυχαγωγικό μέσο που προσέλκυσε σημαντικούς ανθρώπους του πνεύματος, οι οποίοι παρήγαγαν ποιοτικό πρόγραμμα.

Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών (ΡΣΑ) άρχισε να εκπέμπει από τις 25 Μαρτίου 1938 και σε κανονικό πρόγραμμα από τις 21 Μαΐου της ίδιας χρονιάς. Η έδρα του ήταν στα υπόγεια του Ζαππείου και πρώτη εκφωνήτρια ήταν η Αφροδίτη Λαουτάρη. Θρυλικό είχε γίνει το σήμα του σταθμού, η βουκολική μελωδία του Φενεάτη  κλαρινίστα Νίκου Ρέλλια «Ο Τσοπανάκος», που έμεινε γνωστό ως τις ημέρες μας.

Εν μέσω εμφυλίου ,τους πρώτους μήνες του 1947 , άρχισε να λειτουργεί από τα βραχέα κύματα και ο Ραδιοφωνικός Σταθμός  «Ελεύθερη Ελλάδα» , που υπήρξε το κύριο προπαγανδιστικό μέσο του Δημοκρατικού Στρατού ( ΔΣΕ), από το οποίο προβάλλονταν τα «δίκαια του αγώνα».

«Η Φωνή της Αλήθειας»

«Η Φωνή της Αλήθειας» ήταν ένας ραδιοφωνικός σταθμός που λειτούργησε το ΚΚΕ στα χρόνια της παρανομίας του, από το 1958 και μέχρι την μεταπολίτευση του 1974. «Η Φωνή της Αλήθειας» ήταν ουσιαστικά η συνέχεια του Ρ/Σ «Ελεύθερη Ελλάδα» που είχε σταματήσει να λειτουργεί το 1956, μετά την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη από την 6^η Ολομέλεια του ΚΚΕ. Οι διεργασίες για την ίδρυση του σταθμού είχαν ξεκινήσει τον Ιούνιο του 1957 ενώ η επίσημη λειτουργία του έγινε την 1^η Μαρτίου του 1958. Οι εκπομπές του  σταθμού μεταδίδονταν από το Χάλε της Λειψίας στην Ανατολική Γερμανία αλλά οι ειδήσεις γράφονταν από την συντακτική ομάδα που ήταν στο Βουκουρέστι, που ήταν έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ.

Πειρατικοί και παράνομοι σταθμοί

Τη δεκαετία του 1960 εμφανίστηκε το φαινόμενο των ραδιοπειρατών, με σταθμούς μικρής εμβέλειας και ισχύος στα μεσαία κύματα και αργότερα στα FM.
Η τεχνογνωσία τους είναι αρκετά καλή για την εποχή αν σκεφτεί κανείς ότι παλεύουν με τους πυκνωτές και τις λυχνίες από το 1965, πάντα κάτω από τα μάτια και τα αφτιά της αστυνομίας σε μια αυστηρά συντηρητική εποχή. Είναι τα χρόνια του «γύψου» και οι «καβαλάρηδες των μεσαίων» δεν φανταζόταν ότι με την τεχνογνωσία τους θα στήσουν τον ιστορικό ραδιοσταθμό του Πολυτεχνείου και θα βγάλουν τον ελληνικό λαό από τη σιωπή της επταετίας.

Η επικράτηση της ιδιωτικής ραδιοφωνίας

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 είχε αρχίσει να τίθεται πιο έντονα το αίτημα για μη κρατική ραδιοφωνία και, προς τα μέσα, για την τηλεόραση. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ εξέτασε το ενδεχόμενο άρσης του μονοπωλίου το 1982 και το 1985, αλλά δεν υπήρξε συνέχεια.
Ο πρώτος νόμιμος ιδιωτικός ραδιοσταθμός ήταν ο Αθήνα 9.84 που εξέπεμψε στις 31 Μαΐου 1987 και ακολούθησε το Κανάλι Ένα 90,6 στον Πειραιά στις 26 Ιουνίου και τον Σεπτέμβριο ο FM100 στη Θεσσαλονίκη. Σύντομα ιδρύθηκαν δεκάδες σταθμοί σε όλη τη χώρα, φέρνοντας τη λεγόμενη “άνοιξη της ραδιοφωνίας”.