Στην τελευταία θέση της Ευρώπης –38 θέσεις πιο χαμηλά από πέρυσι– διολίσθησε η Ελλάδα φέτος στον Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου που δημοσιεύεται επί 20 συναπτά έτη από τη διεθνή οργάνωση «Δημοσιογράφοι Χωρίς ΣύνοραHomepage | RSF» (ΔΧΣ). Ο Δείκτης του 2022Classement | RSF δημοσιεύτηκε σήμερα 3 Μαΐου, ημέρα της Ελευθερίας του Τύπου.

Σε σύνολο 180 χωρών που περιλαμβάνει ο Δείκτης, η χώρα μας βρίσκεται στην 108η θέση με την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου εντός συνόρων να χαρακτηρίζεται ως «προβληματική». Εκτός ηπείρου και Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε καλύτερη θέση από εμάς (βάσει βαθμολογίας) βρίσκονται χώρες όπως η Κόστα Ρίκα (στην πρώτη δεκάδα), η Ταϊβάν, η Ουρουγουάη, η Αρμενία, η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία.Το 2002 (πρώτη χρονιά του δείκτη) η Ελλάδα ήταν στη 19η θέση.

Τι είναι η ελευθερία του Τύπου και γιατί χειροτέρευσε τόσο στην Ελλάδα

Ο σκοπός του Παγκόσμιου Δείκτη για την Ελευθερία του Τύπου είναι να συγκρίνει το επίπεδο ελευθερίας που απολαμβάνουν οι δημοσιογράφοι και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σε 180 χώρες και περιοχές ανά τον κόσμο. Αυτή η σύγκριση βασίζεται στον ορισμό που διαμόρφωσε η διεθνής δημοσιογραφική οργάνωση από κοινού με μία επιτροπή ειδικών, όταν ανέπτυξαν τη νέα μεθοδολογία που θα χρησιμοποιείται από φέτος και στο εξής:

«Η ελευθερία του Τύπου ορίζεται ως η δυνατότητα των δημοσιογράφων ως άτομα και συλλογικά να επιλέγουν, να παράγουν και να δημοσιοποιούν ειδήσεις που αφορούν το δημόσιο συμφέρον, ανεξάρτητα από πολιτικές, οικονομικές, νομικές και κοινωνικές παρεμβάσεις και χωρίς να απειλείται η σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα».

Κατα τον επικεφαλής των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα για την ΕΕ και τα Βαλκάνια Πάβολ Σζάλαϊ οι βασικοί λόγοι που η χώρα μας υποχώρησε στην 108η θέση συνοψίζονται στους ακόλουθους:

«Η δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ είναι μία από τις δύο δολοφονίες δημοσιογράφων στην ΕΕ πέρυσι και, ως εκ τούτου, σηματοδοτεί την επιστροφή των δολοφονιών δημοσιογράφων στην ΕΕ το 2021 (μετά τη δολοφονία της Λάιρα ΜακΚιLyra McKee το 2019 και του Γιάν ΚούτσιακMurder of Ján Kuciak το 2018).

Η δολοφονία ενός δημοσιογράφου είναι μια ακραία μορφή λογοκρισίας (όπως είπε ο ιρλανδός συγγραφέας Τζορτζ Μπέρναρντ Σω) που απειλεί κι άλλους δημοσιογράφους μέσω της αυτολογοκρισίας.

Η βαρύτητα της υπόθεσης του Γιώργου Καραϊβάζ επιδεινώνεται περαιτέρω από το γεγονός ότι η έρευνα στερείται στοιχειώδους διαφάνειας και φαίνεται να μπλοκάρεται, παρά τις υποσχέσεις της κυβέρνησης για ταχύτητα.

Ωστόσο, ο κατάλογος των θεμάτων της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα –που κατατάσσεται πλέον στην 108η θέση του Δείκτη, τελευταία στην ΕΕ και χαμηλότερη από οποιαδήποτε χώρα των Βαλκανίων– είναι δυστυχώς πολύ μακρύς.

Τα άλλα θέματα περιλαμβάνουν απειλές σε δημοσιογράφους από οργανωμένο έγκλημα, παρακολούθηση δημοσιογράφων.

Υπόθεση παρακολούθησης Κουκάκη: Το κράτος ξέρει (όπως η περίπτωσηΕχθρός του Κράτους: Αποδεικνύουμε ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη παρακολουθούσε τον δημοσιογράφο Θανάση Κουκάκη | Reporters United του Θανάση Κουκάκη) και δικαστικές αμφισβητήσεις (δίωξη του Κώστα Βαξεβάνη στην υπόθεση Novartis), αδιαφανή και άδικη διανομή του δημόσιου κονδυλίου στα ΜΜΕ (για παράδειγμα κατά την πανδημία της Covid-19), νομοθεσία που ποινικοποιεί τη διάδοση ψεύτικων ειδήσεων, αστυνομική βία και αυθαίρετες συλλήψεις δημοσιογράφων, επιθέσεις κατά δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης που θεωρούνται ότι υποστηρίζουν την κυβέρνηση, έλλειψη ανεξαρτησίας των δημοσίων μέσων ενημέρωσης, λεκτικές επιθέσεις, SLAPP.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ανικανότητα των ελληνικών αρχών να προστατεύσουν τους δημοσιογράφους, αλλά και αυτό που φαίνεται ως σκόπιμη βούλησή τους να καταστείλουν την ελευθερία του Τύπου. Γι’ αυτό η κατάσταση στην Ελλάδα μπορεί να συγκριθεί με αυτή στην Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν.

Η προσέγγιση των ελληνικών αρχών για την ελευθερία του Τύπου έρχεται σε πλήρη αντίθεση με εκείνες που υπάρχουν σε άλλες χώρες της ΕΕ όπου δολοφονήθηκαν δημοσιογράφοι: την Ολλανδία, τη Σλοβακία ή ακόμα και τη σημερινή Μάλτα».