23 Αυγούστου 1927. Οι Ιταλοί εργάτες Φερντινάντο Νικόλα Σάκο και Μπαρτολομέο Βαντσέτι μετά από μια στημένη δίκη-παρωδία, καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν στις ΗΠΑ κατηγορούμενοι ότι δολοφόνησαν στις 15 Απριλίου 1920 ένα λογιστή κι ένα φρουρό του εργοστασίου υποδημάτων Σλέιτερ και Μορίλ.

Η σκευωρία είχε στηθεί από τις 15 Απρίλη του 1920. Στη χώρα της «ελευθερίας», στις ΗΠΑ, συλλαμβάνονται δύο από τους γνωστότερους ηγέτες του εργατικού κινήματος, οι Ιταλοί αναρχικοί εργάτες Νικόλα Σάκο και Μπαρτολομέο Βαντσέτι , που έγιναν θρύλος, ταινία και τραγούδι από τον Μορικόνε και την Τζόαν Μπαέζ.

Το «έγκλημά» τους ήταν ότι πρωτοστάτησαν στις απεργιακές κινητοποιήσεις εκείνης της περιόδου και ήσαν πρωτοπόροι οργανωτές των εργατικών συνδικάτων. Η υπόθεσή τους έμελλε να καταγραφεί στα παγκόσμια χρονικά ως υπόδειγμα για το πώς δουλεύουν τα εργαστήρια κατασκευής προβοκατσιών και εγκλήματος.

Η επίσημη κατηγορία που απαγγέλθηκε στους Σάκο και Βαντσέτι δεν είχε φυσικά καμιά σχέση με τις συνδικαλιστικές και τις πολιτικές τους δραστηριότητες. Κατηγορήθηκαν πως δήθεν πήραν μέρος σε ένοπλη ληστεία μιας χρηματαποστολής, που μετέφερε χρήματα για μισθούς στο Σάουθ Μπράιντρι. Κατά τη διάρκεια της ληστείας δολοφονήθηκαν ένας φρουρός της χρηματαποστολής και ο ταμίας της επιχείρησης. Το «αποδεικτικό» στοιχείο, το οποίο η αστυνομία χρησιμοποίησε για να ενοχοποιήσει τους δύο εργάτες, ήταν ένα πιστόλι, που είχε υπό την κατοχή του ο Νικόλα Σάκο, κατά τη στιγμή της σύλληψής του.
* Σημείωση: Η οπλοκατοχή στις ΗΠΑ δεν απαγορευόταν και το να έχει κανείς στην κατοχή του πιστόλι κάθε άλλο παρά ασυνήθιστο ήταν…
Ο πραγματικός λόγος της σύλληψης των δυο εργατών δεν ήταν άλλος από το γεγονός ότι είχαν «είχαν κόκκινες δραστηριότητες και έπρεπε να πεθάνουν»! Αυτό ήταν το σκεπτικό της θανατικής απόφασης με το οποίο οι Σάκο – Βαντσέτι οδηγήθηκαν στην εκτέλεση.

Δείτε το trailer της ταινίας “Sacco e Vazetti” που σκηνοθέτησε το 1971 ο Τζουλιάνο Μοντάλντο

Πάρα πολλά βιβλία, άρθρα, ταινίες, τραγούδια έχουν γραφτεί, γυριστεί, κυκλοφορήσει για την υπόθεση των Σάκο και Βαντσέτι, τα οποία μπορεί κανείς να μελετήσει, να δει και ν’ ακούσει.Για την περίπτωση, όμως, που κάποιος «αντικειμενικός» αμφιβάλλει για το κρατικό έγκλημα που διαπράχθηκε με την εκτέλεση των Σάκο και Βαντσέτι, αξίζει να αναφέρουμε δυο τρία στοιχεία από το φάκελο της υπόθεσής τους:

«Στην αρχή της διαδικασίας, ένας από τους πρώτους “αυτόπτες μάρτυρες”, αποκαλύπτεται ότι είναι πρόσφατα αποφυλακισμένος εγκληματίας, ο οποίος εμφανίστηκε στο δικαστήριο με ψεύτικο όνομα. Ο ίδιος ομολογεί ότι δέχτηκε να ψευδομαρτυρήσει σε συνεννόηση με τον εισαγγελέα και με αντάλλαγμα την αποφυλάκισή του». (Ριζοσπάστης, 7.6.2002)

Ο Πρόκτορ, διευθυντής της αστυνομίας της Μασαχουσέτης, ο οποίος κατέθεσε ως εμπειρογνώμονας όπλων στη δίκη, αποκάλυψε αργότερα και τα εξής: «Συμφωνήσαμε με τον εισαγγελέα να πω ότι οι σφαίρες που βρέθηκαν στον τόπο της ληστείας προέρχονται κατά πάσα πιθανότητα από το πιστόλι του Νικόλα Σάκο. Όμως, επειδή υπήρχε κίνδυνος να αποκαλυφθεί το ψέμα, ο εισαγγελέας μου είπε ότι αν μου ζητηθούν αποδείξεις από κάποιο μέλος του δικαστηρίου να πω ότι δεν έχω». Φυσικά, τέτοιες αποδείξεις δεν του ζητήθηκαν από το δικαστήριο.

Απλώς ο δικαστής Ουέμπστερ Θάγερ, αποφάνθηκε ότι το φονικό βλήμα προήλθε από το πιστόλι του Σάκο. Ο ίδιος δικαστής, στο «αιτιολογικό» της απόφασής του σημείωσε: «Ακόμα κι αν δεν έχουν διαπράξει το έγκλημα που τους καταλογίζεται, είναι, πάντως, ηθικά ένοχοι, γιατί είναι εχθροί των σημερινών θεσμών…»

Το Νοέμβριο του 1925, ο Πορτορικανός Σελεστίνο Μαδέιρος, κατηγορούμενος για σειρά φόνων, ομολόγησε ότι είχε συμμετάσχει στο έγκλημα για το οποίο κατηγορούνταν οι Σάκο και Βαντσέτι και ότι εκείνοι δεν είχαν καμία σχέση μ’ αυτό, αλλά φυσικά, κι αυτή η ομολογία δεν άλλαξε σε τίποτε την προειλημμένη απόφαση της καταδίκης τους.

Τέλος, «Το 1977, ο τότε κυβερνήτης της Μασαχουσέτης (όπου διαπράχθηκε το κρατικό έγκλημα της εκτέλεσης), Μάικλ Δουκάκης, αναγνώρισε επίσημα την αδικία και αποκατέστησε τη μνήμη των Σάκο και Βαντσέτι» (Καθημερινή, 25.8.2007).