Οι μνήμες του καπνού δεν τελειώνουν…παραμένουν μνήμες δυνατές , που γίνονται Ιστορία…

Πρόκειται για την ιστορία ενός «ιερού φυτού», που χάνεται στα βάθη των αιώνων, κατά τη διάρκεια των οποίων γίνεται γνωστό σε όλο τον κόσμο, με πολλαπλές χρήσεις και ποικίλες συμπεριφορές ως προς αυτό, ανάλογα βέβαια με τις κοινωνικές και τις νοοτροπίες.

Μ’ αυτό (τον καπνό), βεβαίωναν οι γραμματισμένοι σύντροφοι του Κολόμβου, οι ιθαγενείς του Νέου Κόσμου θεράπευαν θανατηφόρες πληγές και αθεράπευτες αρρώστιες. Εξόρκιζαν τα κακά πνεύματα, θυμιάτιζαν τις καλύβες τους, έκαναν φυλαχτά και «εκαθάριζον τον εγκέφαλον και το σώμα των από των περιττών υγρών». Οι Ισπανοί πίστευαν ακόμα ότι ο καπνός χαρίζει μακροζωία…».

Στο διάβα των χρόνων, το άλλοτε «ιερό φυτό», χάνει την αρχική του ταυτότητα και αποκτά τη νέα: γίνεται βιομηχανικό προϊόν. Και ο μύθος με τις μαγικές ιδιότητες του φυτού, παραχωρεί τη θέση του στον σύγχρονο μύθο της εμπορικής και βιομηχανικής αξίας του. Η ιστορία του είναι συναρπαστική. Για κανένα άλλο προϊόν του φυτικού βασιλείου δεν ειπώθηκαν, γράφτηκαν και έγιναν τόσα πολλά, όσα γι’ αυτό. Είναι το φυτό, που η ύπαρξή του συνδέθηκε με την ανακάλυψη μιας ηπείρου.

 Στις 12 Οκτωβρίου 1492, ο Κολόμβος γίνεται ο πρώτος Ευρωπαίος που προσεγγίζει τις ακτές του Νέου Κόσμου .Όταν αποβιβάστηκε ο Κολόμβος, οι Ινδιάνοι τον υποδέχτηκαν με αποξηραμένα φύλλα ενός ντόπιου φυτού. Οι ναύτες του αντίκρισαν το περίεργο γι’ αυτούς θέαμα κατά το οποίο οι Ιθαγενείς εισέπνεαν με μακριά καλάμια τον καπνό των καιγόμενων φύλλων αυτού του φυτού.Υπολογίζεται ότι όταν το ξηρό φυτό καιγόταν για τη θέρμανση ή το μαγείρεμα προκαλούσε τόσο ευχάριστη και ελκυστική επίδραση στους ιθαγενείς, ώστε να δοκιμαστεί σαν πίπα ή πούρο. Ο Ροντρίγκο ντε Χέρεθ, μέλος ομάδας ναυτών του Κολόμβου που αποβιβάστηκε στο νησί της Κούβας, έγινε ο πρώτος Ευρωπαίος καπνιστής, κι έφερε αυτή τη συνήθεια στην Ισπανία (Precht&Baumgartner,1993).

Εκτός από το γεγονός αυτό, ο καπνός συνδέθηκε και με την δραστηριότητα πάρα πολλών ετερόκλητων προσώπων: Ιερείς, βασιλείς, θαλασσοπόροι, εξερευνητές, κατακτητές, δούλοι, καλλιεργητές, έμποροι, λαθρέμποροι, βιομήχανοι, καπνεργάτες, καπνιστές, αντικαπνιστές, ερευνητές, επιστήμονες, λογοτέχνες, δικαστές, πολιτικοί και κυβερνήτες, επικέντρωσαν ο καθένας με το δικό του τρόπο, το ενδιαφέρον τους…

Η εξάπλωση του καπνού στην Ευρώπη αρχίζει από τα μέσα του 16ου αιώνα, κυρίως λόγω των θεραπευτικών ιδιοτήτων, σχεδόν θαυματουργών, που του αποδίδονται. Είναι πολύ πιθανό στη διάδοσή του να συνέβαλε η βασίλισσα της Γαλλίας Αικατερίνη Μεδίκων, η οποία προκειμένου να ανακουφιστεί από τις κεφαλαλγίες της, δέχεται τον Καπνό, που της στέλνει ο Jean Nicot, πρέσβης της Γαλλίας στην Πορτογαλία το 1560. Δέκα χρόνια αργότερα ο βοτανιστής Jean Liebault ονομάζει το φυτό Nicotiana tabacum, προς τιμή του Nicot.Πολλά είναι τα ονόματα Ισπανών, Γάλλων, Ιταλών και Άγγλων ιατρών της εποχής εκείνης που έγραψαν για την ωφέλεια του καπνού.

Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου (1939-1945) οι πωλήσεις των τσιγάρων βρισκότανε συνεχώς σε άνοδο. Τα τσιγάρα περιλαμβάνονται στα είδη πρώτης ανάγκης των στρατιωτών. Οι εταιρείες καπνού έστελναν εκατομμύρια τσιγάρα στους στρατιώτες δωρεάν και όταν οι στρατιώτες επέστρεφαν, γίνονταν πιστοί πελάτες. Ακόμη, για κάποιο χρονικό διάστημα μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το κάπνισμα συστήνονταν από τους γιατρούς σαν κατευναστικό για τα νεύρα. Ίσως αυτό να είχαν στο μυαλό τους οι Βρετανοί πολιτικοί, οι οποίοι εισήγαγαν κουπόνια καπνού για τους συνταξιούχους στον προϋπολογισμό του 1947.

Πληροφορίες για την εισαγωγή του καπνού στην Ελλάδα έχουμε από τις αφηγήσεις των περιηγητών. Το 16ο αιώνα σύμφωνα με το σύγγραμμα του Pouqueville «Περιηγήσεις στην Ελλάδα», η ελληνική γη δέχεται τους πρώτους σπόρους και βλαστάνουν τα πρώτα φυτά των μικρόφυλλων ελληνικών ποικιλιών. Αναφέρονται ως εισαγωγείς δύο Γάλλοι, που καλλιέργησαν τον καπνό στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Το 17ο αιώνα οι αναφορές για την καπνοκαλλιέργεια στην Μακεδονία και στην Παλαιά Ελλάδα πληθαίνουν. Ο Βαυαρός πρόξενος Strong σε σύγγραμμά του, αναφέρει, στα μέσα του 17ου αιώνα καπνοκαλλιέργειες στην Παλαιά Ελλάδα, στις περιφέρειες Λιβαδειάς, Άργους και Καλαμών. Η παραγωγή, όπως αναφέρει, έφθανε στις 450.000 οκάδες, που πουλιόταν προς περίπου δύο δραχμές η οκά.

Ο «καπνός» ήταν ο κόσμος και η ελπίδα της περιφέρειας για πολλές δεκαετίες. Αγώνες εργατικοί και πολιτικοί. Κόποι και χαμένες ζωές. Ιστορίες για γυναίκες που μαράθηκαν στα χωράφια σαν τα φύλλα του καπνού που μάζευαν. Ελπίδες για καλές τιμές που έγιναν φρούδες. Έμποροι που πατούσαν στον λαιμό τους αδύναμους καλλιεργητές. Καπνέμποροι που δεν ορρωδούσαν προ ουδενός. Ζωές που έγιναν κομποσκοίνι στις καπναποθήκες.

Σήμερα,ο Κυριάκος Μητσοτάκης κηρύσσει πόλεμο στο τσιγάρο, όμως η προϊστορία είναι σε βάρος του…

Οι μνήμες του καπνού δεν τελειώνουν…παραμένουν μνήμες δυνατές , που γίνονται Ιστορία…

Google+ Linkedin