*του Αντώνη Παπαϊωάννου

Μελετώντας το κείμενο «Η παράξενη αυτοβιογραφία μου» του Ρώμου Φιλύρα, στάθηκα σε μια φράση που κανείς δε είχε δώσει ιδιαίτερη σημασία, αλλά εμένα μου κέντρισε την περιέργεια. Αναφέρει ότι όταν ήταν 10 χρόνων ήταν ερωτευμένος με μια κοπέλα ένα χρόνο μεγαλύτερή του. Πατέρας της ήταν ένας Πολωνός και ερασιτέχνης αρχαιολόγος και όπως αναφέρει ο Φιλύρας ψιθυριζόταν ότι είχε βρει κάποια σημαντικά αρχαία στη Σικυώνα. Η μητέρα της κοπέλας είχε πει αστειευόμενη στον Φιλύρα ότι η κόρη της θα σπουδάσει φιλολογία. Αν και ο ίδιος όταν μεγαλώσει θα έχει την ανάλογη εξέλιξη θα του την έδινε. Ο Φιλύρας αναφέρει πως η κοπέλα αυτή στη συνέχεια παντρεύτηκε έναν αριβίστα πολιτικό και ήταν ατυχήσασα μάνα.

Ξαφνικά πέρασε από το μυαλό μου ότι περιγράφει τη Σοφία Μινέικο. Πολωνικής καταγωγής με σπουδές φιλολογίας που παντρεύτηκε τον Γεώργιο Παπανδρέου γέννησε τον Ανδρέα και κατέληξε ατυχήσασα μητέρα, αφού ο Γεώργιος Παπανδρεόυ την εγκατέλειψε για να παντρευτεί την Κυβέλη.

Αλλά και ο πατέρας της Σοφίας Μινέικο, γνωστός μηχανικός με πολλά έργα αρδευτικά και οχυρωματικά, ήταν γνωστό πως είχε ανακατευτεί ανεπίσημα σε αρχαιολογικές ανασκαφές, κυρίως στα Ιωάννινα μαζί με τον Αρτινό πολιτικό Καραπάνο και πως πολλά από εκείνα τα ευρήματα βρίσκονται σε μουσεία του εξωτερικού

Η εικόνα ταίριαζε. Ναι η Σοφία Μινέικο ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερη του Φιλύρα. Εκείνος είχε γεννηθεί το 1888 και εκείνη το 1887. Ναι σπούδασε φιλολογία. Τι γύρευε όμως στο Κιάτο όταν ο Φιλύρας ήταν 10 χρόνων, δηλαδή το 1898;

Άρχισα να το ψάχνω.  Ανέτρεξα σε κείμενα του Ματθαίου Ανδρεάδη. Ο Σιγισμούντος Μινέικο, έχοντας γίνει πασίγνωστος με τη διαχείριση των νερών της Θεσσαλίας εκείνη την εποχή, είχε κληθεί στη Βόχα να μελετήσει την υδροδότηση της Κορίνθου, το Δημοτικό Συμβούλιο της οποίας είχε ζητήσει την παραμονή του μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο.

Προς επιβεβαίωση των παραπάνω αλίευσα από το ΣΚΡΙΠ τον Αύγουστο του 1898 την παρακάτω αγγελία – πρόσκληση:

«Κέρδη και ευκαιρία δι’ εργολάβους

Τη 23η τρέχ, Αυγούστου διενεργηθήσεται εν Κιάτω μειοδοτική δημοπρασία δια την κατασκευήν υδραγωγείου εν Ιμβραήμβεη της Κορίνθου, προυπολογισθέντος του έργου παρά του συντάξαντος μηχανικού κ . Μινέικου εις δραχμάς 10.600. Παρακαλούνται οι εργολάβοι να μειοδοτήσωσι».

Όλα λοιπόν επιβεβαιώνουν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε έναν παιδικό έρωτα του Ρώμου Φιλύρα για τη Σοφία Μινέικο.

Αργότερα όταν στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’20 ο Φιλύρας είχε αρχίσει να εμφανίζει τα σημάδια της ψυχικής ασθένειας, φημολογείται ότι ήταν σφόδρα ερωτευμένος με τη Μαρίκα Κοτοπούλη ή οποία σχολίαζε με συμπάθεια την περίπτωσή του, αναφωνώντας: «Ο καημένος ο Ρώμος».

Αν αναλογιστούμε τον τότε ανταγωνισμό που εξελισσόταν σε ακήρυχτο πόλεμο της Κοτοπούλη με την Κυβέλη και με δεδομένο ότι η δεύτερη υπήρξε μοιραία για τη ζωή της Μινέικο, ίσως μπορούμε να καταλάβουμε με ποιο στρατόπεδο θα συντασσόταν ο Ρώμος.

Εκείνο που θέλω να παρατηρήσω με αυτή τη χαριτωμένη ιστορία είναι πως πολύ συχνά όταν προκύπτει μια αναφορά στο Κιάτο έχει να κάνει με το νερό και με ιστορίες υδροδότησης. Φαίνεται καθαρά πως το νερό και η διαχείρισή του εκτός από κυρίαρχο παράγοντα σήμερα στην περιοχή αποτελεί ένα συστατικό στοιχείο της ίδιας της ιστορίας της περιοχής και νομίζω πως η προσπάθεια ανάδειξης αυτής της πλευράς της πόλης βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση.

Το κείμενο «Η παράξενη αυτοβιογραφία μου» περιλαμβάνεται στο Βιβλίο «Ρώμος Φιλύρας η ζωή μου εις το  ΔρομοκαΐτειοΝ και άλλα βιογραφικά» των εκδόσεων Καστανιώτη, σε επιμέλεια του φιλόλογου  Γιλαννη Παπακώστα. Εκτός από το ομώνυμο κείμενο του τίτλου του βιβλίου και την «παράξενη αυτοβιογραφία μου» περιλαμβάνει και το πεζό: «Ο θεατρίνος της ζωής» που είχε εκδοθεί το 1916 και είχα επαναφέρει προσωπικά στην επικαιρότητα εκδίδοντάς το το 2003 (Εκδόσεις Παπαϊωάννου, σειρά: Σπάνια κείμενα) σε επιμέλεια Γιώργου Κεντρωτή.