Κι όμως πέρασαν 46 χρόνια από το Νοέμβρη του ’73. Σαρανταέξι χρόνια από τις μέρες που οι φοιτητές και ελεύθεροι πολίτες της Αθήνας ξεσηκώθηκαν ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών, στα ντόπια και ξένα στηρίγματά τους, στους Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ.

Τούτες τις μέρες το να αναπαράγει κανείς το χρονικό της εξέγερσης του Πολυτεχνείου έχει τη δική του αξία και συμβολή στην ιστορική μνήμη. Κάποιος θα τονίσει κάτι ιδιαίτερο, κάποιος θα φωτίσει περισσότερο κάποια πτυχή, που οι πολλοί θεωρούν λεπτομέρεια κ.λ.π. Τούτες τις μέρες όμως δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί και το εμβληματικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Το Μεγάλο μας Τσίρκο», που έγινε σύμβολο του αγώνα κατά της χούντας. 

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=ZFYhKKQnZxk[/embedyt]

Η Κραυγή του ποιητή, «Ορέστη απ’ το Βόλο, Μαρία απ’ τη Σπάρτη γυρεύω το γιο μου, Μαρία απ’ τη Σπάρτη, Ορέστη απ’ το Βόλο την κόρη μου θέλω», που ζωντάνεψαν ο Νίκος Δημητράτος και η Τζένη Καρέζη, μοιάζει να έρχεται απ’ τους αιώνες του κόσμου… 

«Το Μεγάλο μας Τσίρκο» ανέβηκε μέσα στη δικτατορία (1973) από τον θίασο Καρέζη – Καζάκου στο θέατρο «Αθήναιον». Διατρέχει, με σατιρικό αλλά και δραματικό τρόπο, τη νεότερη ελληνική Ιστορία, από την Τουρκοκρατία και τα χρόνια του Όθωνα έως τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη γερμανική Κατοχή.

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=WVa0BHWhFIA[/embedyt]

Αλληγορικά γραμμένο, κατάφερε να περάσει τη λογοκρισία, κρύβοντας δεκάδες μηνύματα κατά της δικτατορίας. Μέσα από τις ιστορικές αναφορές και τα τραγούδια, εκφράζεται το τεταμένο αντιδικτατορικό κλίμα, το οποίο θα οδηγήσει στην εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Την σκηνοθεσία στο «Μεγάλο μας Τσίρκο» είχε αναλάβει ο Κώστας Καζάκος, με βοηθό τον Άρη Δαβαράκη και τα σκηνικά και τα κοστούμια ο αείμνηστος εικαστικός των «πολύχρωμων πουλιών και λουλουδιών» και συνεργάτης του Κάρολου Κουν στο Τέχνης, Φαίδων Πατρικαλάκης. Την κίνηση και τη θεατρική απόδοση της σκηνής του Καραγκιόζη ανέλαβε ο Ευγένιος Σπαθάρης και στους βασικούς ρόλους εμφανίζονταν, πέρα από το θιασαρχικό ζεύγος και το Νίκο Ξυλούρη, ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος (ως Καραγκιόζης!), ο Νίκος Κούρος, ο Τίμος Περλέγκας και ο Χρήστος Καλαβρούζος. 

Κατά την Τζένη Καρέζη, που δούλευε την ιδέα του «Μεγάλου μας Τσίρκου» από το 1972, η παράσταση έπρεπε «να είναι κάτι σαν λαϊκό πανηγύρι, να κλείνει μέσα του πολλή ρωμιοσύνη και μέσα από τη σάτιρα, τον αυτοσαρκασμό, το γέλιο και το δάκρυ, να μιλήσουμε για τους καημούς και τα όνειρα της φυλής μας, για προδομένους αγώνες, για προδομένες ελπίδες και πάνω απ’ όλα για ομορφιά». 

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=XDR5sO6XJm0[/embedyt]

Η πρεμιέρα έγινε μέσα στην Χούντα, στις 22 Ιουνίου 1973. Λίγο πριν από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου το έργο διακόπηκε βίαια και συνελήφθησαν,ως θιασάρχες, η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας  Καζάκος, που κρατήθηκαν στο ΕΑΤ-ΕΣΑ. Το θιασαρχικό ζευγάρι συνελήφθη εκ νέου κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Ο Νίκος Ξυλούρης συχνά, με μία κιθάρα, βρισκόταν μετά τις παραστάσεις, στο Πολυτεχνείο για να τραγουδήσει μαζί με τους εξεγερμένους φοιτητές. Η μαγική φωνή του Ψαρονίκου έγινε σύμβολο αντίστασης μέσα στο Πολυτεχνείο και τις τρεις ημέρες της κατάληψης. Ο Νίκος Ξυλούρης δεν κρύφτηκε.Βγήκε μπροστά, ανάμεσα στους φοιτητές, κάνοντας το σήμα της νίκης με τα δάκτυλά του. Τραγούδησε μαζί τους το «Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί…». Τραγούδησε τα ριζίτικα, αλλά και την «Ξαστεριά» και ξεσήκωσε τους συγκεντρωμένους.Ένωσε τη φωνή του με τον αγώνα των φοιτητών. Η φωτογραφία στο Πολυτεχνείο ανάμεσα στους φοιτητές έγινε πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες της εποχής.

Τον Ιούλιο του 1974, με την πτώση της Χούντας, η παράσταση επανήλθε στο «Αθήναιον» ως «Το Μεγάλο μας Τσίρκο Νο 2», εμπλουτισμένη με επίκαιρα επεισόδια. Μια συγκινητική στιγμή, που «έγραψε» στη μνήμη όσων ήταν παρόντες, ήταν η πανηγυρική υποδοχή φυλακισμένων και εξόριστων αντιστασιακών. 

Προτού ο θίασος του «Μεγάλου μας Τσίρκου» ξεκινήσει μεγάλη περιοδεία σε όλη την Ελλάδα έδωσε  μια παράσταση  στο Παλέ Ντε Σπορ της Θεσσαλονίκης που την είδαν κοντά 50.000 θεατές. 

«Το Μεγάλο μας Τσίρκο» είναι μια μαρτυρία για τη διαχρονία της Εθνικής μας περιπέτειας. Ένα λαϊκό έπος, στο οποίο διαγράφονται ανάγλυφα οι αρετές αλλά και οι παθογένειες της φυλής, οι ανατάσεις και οι πτώσεις, οι αγώνες και οι αγωνίες ενός λαού, που φορτωμένος τη βαριά του ιστορία, δοκιμάζει τον βηματισμό του προς τον χρησμό ενός αμφίσημου μέλλοντος…

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=nxKZNppM4zA[/embedyt]