* φώτο : Μ. Τριανταφυλλίδης, Δ. Γληνός και Αλ. Δελμούζος: μεταρρυθμιστές παιδαγωγοί του 20ου αιώνα

Πριν 95 χρόνια η ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα συγκλονίστηκε από μία ακόμη σύγκρουση που είχε αφορμή το γλωσσικό-παιδαγωγικό ζήτημα. Στις 28 Νοεμβρίου του 1925 οι παιδαγωγοί Δημήτριος Γληνός και Αλέξανδρος Δελμούζος παύονται από τη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία, καθώς η διδασκαλία τους κρίνεται εθνικά επιβλαβής.

Οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις και οι διαμάχες που ξεκίνησαν στις αρχές του εικοστού αιώνα κορυφώθηκαν με τα «Μαρασλειακά», την υπόθεση που διαδραματίστηκε με πρωταγωνίστρια καθηγήτρια του Μαράσλειου Διδασκαλείου και της Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Δύο φωτισμένοι δάσκαλοι, ο Αλέξανδρος Δελμούζος και ο Δημήτρης Γληνός έχασαν τη θέση τους επειδή υποστήριξαν αυτονόητες παιδαγωγικές τεχνικές.
Οι τρεις κεντρικές φυσιογνωμίες του Εκπαιδευτικού Ομίλου που ιδρύθηκε το 1910, ο Δ. Γληνός, ο Μ. Τριανταφυλλίδης και ο Αλ. Δελμούζος, συνεργάστηκαν με τον Βενιζέλο στη δεκαετία του 1910 για την εφαρμογή της φιλελεύθερης αστικής μεταρρύθμισης στην εκπαίδευση. Οι πρώτες απόπειρες ήταν αποτυχημένες. Το πείραμα του Αλ. Δελμούζου στο Σχολείο του Βόλου(1908-1911) κατέληξε στη Δίκη του Ναυπλίου(1914), όπου οι κατηγορίες για αθεΐα, έλλειψη πατριωτισμού και ανηθικότητα ενορχήστρωναν την αντίδραση των παραδοσιακών δυνάμεων. (Διαβάστε : Τα «Αθεϊκά» του Βόλου, και η δίκη του Ναυπλίου το 1914)

Οι πρώτες συγκρούσεις ξεκίνησαν το 1911, όταν το Σύνταγμα που ψηφίστηκε από την Αναθεωρητική Βουλή περιέλαβε το περίφημο άρθρο 107 για τη γλώσσα: «Επίσημος γλώσσα του Κράτους είναι εκείνη, εις την οποίαν συντάσσονται το πολίτευμα και τα κείμενα της ελληνικής νομοθεσίας, πάσα επέμβασις προς παραφθοράν ταύτης απαγορεύεται». Η συνταγματική καθιέρωση της καθαρεύουσας ως επίσημης γλώσσας του κράτους, που εκτιμήθηκε ως πράξη «συμβιβασμού» του Βενιζέλου για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας σημάδεψε τον περασμένο αιώνα. Η αντιπαράθεση αυτή ξεπερνούσε κατά πολύ τη γλωσσική επιλογή και συνδεόταν με γενικότερες ιδεολογικές, πολιτικές και κοινωνικές συγκρούσεις.