Η Ελβετία είναι η χώρα εκείνη που το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αγγίζει το 151% (Eurostat), φέρνοντάς την στην 5η θέση παγκοσμίως, που καταλαμβάνει την 1η θέση στους δείκτες της ανταγωνιστικότητας (World Economic Forum) και της καινοτομίας (Global Innovation Index), που βρίσκεται στην κορυφή της εφαρμογής των υψηλών τεχνολογιών, που διακρίνεται για τις επιδόσεις στον τομέα της έρευνας και της φαρμακευτικής/χημικής βιομηχανίας (40% των εξαγωγών). Είναι η χώρα που από το 1815 (Συνέδριο της Βιέννης) μετατράπηκε σε παγκόσμιο θησαυροφυλάκιο της αναδυόμενης τότε αστικής τάξης και διατηρείται ως τέτοιο μέχρι και σήμερα. Οι αστοί μαζεύουν τα κοντάρια τους εκεί, αποδέχονται αυτήν την «ιδιόμορφη ουδετερότητα» γιατί μόνο έτσι διασφαλίζεται η προστασία του πλούτου τους. Έτσι η χώρα δεν έχει εμπλακεί σε κανένα νεότερο ευρωπαϊκό ή παγκόσμιο πόλεμο από τότε.

Η ουδετερότητα αυτή βέβαια δεν ισχύει για τον ελβετικό λαό και τα δικαιώματά του! Το αντίθετο! Το παράδειγμα της Ελβετίας αποδεικνύει ακριβώς την εγγενή αδυναμία του καπιταλιστικού συστήματος να προστατέψει το λαό και να του εξασφαλίσει ακόμα και τις πιο στοιχειώδεις ανάγκες του. Κι αν η αστική ιδεολογία προσπαθεί με διάφορα τερτίπια να μας πείσει ότι το πρόβλημα δεν είναι σύμφυτο με το σύστημα, οι αδυναμίες των συστημάτων Υγείας ακόμα και στις πιο ισχυρές και στις πιο καλά οργανωμένες καπιταλιστικές χώρες αποδεικνύουν το αντίθετο. Ας δούμε μερικά παραδείγματα από την Ελβετία, τη χώρα που αποτελεί βάση του διεθνούς τραπεζικού συστήματος.

Εδώ και πολλές δεκαετίες, ο κλάδος της Υγείας έχει παραδοθεί ολοκληρωτικά στα χέρια του μεγάλου κεφαλαίου. Δεν υπάρχει καμιά δημόσια Ασφάλιση παρά μόνο ιδιωτικές εταιρείες. Η Ασφάλιση είναι καθαρά ατομική υπόθεση και μάλιστα σου λένε πως έχεις την ελευθερία να διαλέξεις εταιρεία και παροχές. Εταιρεία και παροχές… ανάλογα πάντα με την τσέπη σου. Για τόση ελευθερία μιλάμε! Το αποτέλεσμα είναι η Υγεία να αποτελεί ακριβό εμπόρευμα, κάτι που προφανώς αποθαρρύνει τα πιο φτωχά και λαϊκά στρώματα να επισκέπτονται τους γιατρούς και οδηγεί σε τεράστια κενά στην πρόληψη. Η λογική των μεγάλων μισθών και υψηλών εισοδημάτων, που έχει ως συνακόλουθο και την ιδιωτική ασφάλιση, είναι το κυρίαρχο αφήγημα, που βεβαίως δεν καλύπτει παρά ένα μικρό κομμάτι των εργαζομένων.

Και τι γίνεται τώρα μπροστά στην επιδημία;

Το κράτος, που βρίσκεται στην κορυφή της εφαρμογής των υψηλών τεχνολογιών, δεν έχει τη δυνατότητα να μετρήσει τις κλίνες ΜΕΘ. Οι αρχές, μέχρι και 21 Μάρτη, δεν έδιναν στη δημοσιότητα στοιχεία σχετικά με τη διαθεσιμότητα των κλινών ΜΕΘ και κλινών εξοπλισμένων με αναπνευστήρες. Στην κρατική ραδιοτηλεόραση παρουσιάστηκε ως αιτία το γεγονός του διαφορετικού τρόπου συλλογής των δεδομένων από καντόνι σε καντόνι, δηλαδή σε άλλα στέλνουν τα στοιχεία τα νοσοκομεία απευθείας και σε άλλα οι αρχές των καντονιών. Πώς μπορεί όμως μια χώρα να αντιμετωπίσει μια πανδημία χωρίς καν να γνωρίζει τα όπλα που διαθέτει; Τελικά, ύστερα από πολλές πιέσεις, ο Εθνικός Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι οι κλίνες επαρκούν για την αντιμετώπιση του ιού και πως στις 800 υπάρχουσες θα προστεθούν και άλλες 400, ενώ η Ελβετική Ένωση Ιατρών ΜΕΘ ανακοίνωσε ότι υπάρχουν περίπου 950 κλίνες, με τις 800 να είναι κανονικά εξοπλισμένες με αναπνευστήρες. (1) Φυσικά αυτοί οι αριθμοί βρίσκονται πολύ πίσω από τις ανάγκες σε μια χώρα με 8,5 εκατομμύρια. Και ενώ οι αρχές επιβεβαιώνουν κάθε μέρα ότι η χώρα είναι «καλά προετοιμασμένη» και «δεν θα γίνουμε Ιταλία», για καλό και για κακό ήρθαν και οι οδηγίες διαλογής των ασθενών στις ΜΕΘ για …όταν χρειαστεί.

Μεταξύ των μέτρων που πάρθηκαν για την αντιμετώπιση της επιδημίας είναι ο περιορισμός της λειτουργίας των τακτικών ιατρείων και των χειρουργείων και η εξέταση μόνο των περιστατικών που δεν παίρνουν αναβολή, πράγμα που θέτει σε κίνδυνο χρονίως πάσχοντες των οποίων διακόπτεται η ιατρική παρακολούθηση. Αλήθεια, κάτω από την πίεση των ελλείψεων, με τι κριτήρια θα αποφασίζεται ποιο περιστατικό είναι αρκετά σοβαρό για να εξεταστεί;

Προβλήματα όμως υπάρχουν και στη διαθεσιμότητα προστατευτικών υλικών. Ήδη παραδέχονται ελλείψεις σε μάσκες και γάντια και έχει ζητηθεί βοήθεια από την ΕΕ. Εξετάζουν το ενδεχόμενο να αποστειρώνουν τις μάσκες και να τις επαναχρησιμοποιούν, ενώ ταυτόχρονα κάνουν έκκληση σε όσους έχουν στοκ από μάσκες στο σπίτι τους να τις δώσουν σε νοσοκομεία. Οι γιατροί αναφέρουν ότι η έλλειψη του απαραίτητου εξοπλισμού είναι καταστροφική. Κάνουν λόγο για έλλειψη μασκών και άλλων υλικών, αλλά η βασική έλλειψη για την οποία κάνουν λόγο είναι η έλλειψη προσωπικού. (2)

Τα νοσοκομεία προσπαθούν να καλύψουν τις ελλείψεις όπως μπορούν: Το καντόνι του Βο έκανε έκκληση στους συνταξιούχους γιατρούς, δηλαδή άτομα άνω των 65 ετών που ανήκουν στον ευπαθή πληθυσμό, να συνδράμουν. Το νοσοκομείο του Φριμβούργου προκήρυξε θέσεις… εθελοντών (!) για την καθαριότητα και άλλες βοηθητικές εργασίες για να απελευθερώσουν υγειονομικούς. Να τονίσουμε εδώ ότι είναι διαφορετικό πράγμα να κινητοποιείται ένα σωματείο ή ένας σύλλογος προς την ανάπτυξη ενός δικτύου αλληλεγγύης, όπως έχουν κάνει πολλοί φοιτητικοί σύλλογοι των ελβετικών πανεπιστημίων, και άλλο το νοσοκομείο αντί να προσλαμβάνει μόνιμους εργαζόμενους να προσλαμβάνει επίσημα εθελοντές.

Οι συνθήκες στις οποίες εργάζεται το υγειονομικό προσωπικό περιγράφονται γλαφυρά στην ανακοίνωση του Σωματείου του δημόσιου τομέα στο καντόνι του Βο στη γαλλόφωνη Ελβετία, η οποία αναφέρει ότι με βάση την απόφαση της κυβέρνησης αναστέλλεται ο νόμος για τον χρόνο εργασίας και ανάπαυσης για όσο καιρό απαιτεί η εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση. Δηλαδή οι εργάσιμες ώρες μπορεί να φτάνουν και τις 60… Το σωματείο σημειώνει ότι πρόκειται για μία επικίνδυνη απόφαση και ότι σε χώρους παροχής υγειονομικών υπηρεσιών ο σεβασμός του χρόνου εργασίας και των διαλειμμάτων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή ποιότητα των υπηρεσιών. (3)

Καμία ουδετερότητα… απέναντι στην προστασία των εργαζομένων

Ας δούμε όμως και τι συμβαίνει έξω από τα νοσοκομεία, στον τομέα της προστασίας του πληθυσμού. Η Ελβετία δεν αποτελεί εξαίρεση στη ζούγκλα της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Παρότι ισχύουν μέτρα απαγόρευσης κυκλοφορίας, αρκετοί εργαζόμενοι οφείλουν κανονικά να πηγαίνουν στις δουλειές τους με ελάχιστα μέτρα προστασίας, για να μη χαθούν τα παραγόμενα κέρδη. Παρά τις πολλαπλές εκκλήσεις σωματείων, τα εργοτάξια και τα εργοστάσια παραμένουν ανοιχτά, ενώ το συνδικάτο Unia, που αποτελεί το μεγαλύτερο συνδικάτο της χώρας και καλύπτει κλάδους όπως οι κατασκευές, το εμπόριο και ο τουρισμός, έχει δεχτεί πάνω από 2.000 καταγγελίες για εργοτάξια όπου δεν τηρούνται τα μέτρα προστασίας.

Ακόμα και για τις ευπαθείς ομάδες τα μέτρα είναι προκλητικά: Είχε αποφασιστεί αρχικά από την κυβέρνηση ότι οι εργαζόμενοι που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες θα εργάζονται από το σπίτι και αν αυτό δεν γίνεται θα παίρνουν άδεια με πλήρεις αποδοχές. Τέσσερις μέρες μετά, όπως καταγγέλλει η Συνδικαλιστική Ένωση Ελβετίας, η κυβέρνηση πήρε πίσω αυτό το μέτρο, υποστηρίζοντας ότι μπορούν να πάνε στη δουλειά εφόσον τηρούνται οι κανονισμοί, αν για παράδειγμα υπάρχουν στο χώρο εργασίας αντισηπτικά ή διαχωριστικά. Κι αυτό τη στιγμή που ο υπεύθυνος για τις μεταδοτικές ασθένειες του Οργανισμού Δημόσιας Υγείας δήλωνε ότι όσα μέτρα και να πάρουμε, θα έχουμε κρούσματα.

Μαρτυρίες όπου καταγγέλλεται η έλλειψη μέτρων υπάρχουν και από στρατευμένους. Συνωστισμός στους κοιτώνες, όπου κοιμούνται μέχρι και εξήντα άτομα στον ίδιο θάλαμο μαζί με αρρώστους, μη έλεγχος για κρούσματα, ελλιπή εκπαίδευση για την αντιμετώπιση της επιδημίας.

Κι ενώ συμβαίνουν αυτά, η κυβέρνηση υποκριτικά και κοιτάζοντας προς το μέλλον απαγορεύει τις συναθροίσεις άνω των 5 και παρακολουθεί την τοποθεσία των κινητών τηλεφώνων, ισχυριζόμενη ότι δεν θα έχουν πρόσβαση στα ονόματα, αλλά μόνο στην τοποθεσία και ότι δεν θα παραβιάζονται τα προσωπικά δεδομένα.

Η Ελβετία του πλούτου λοιπόν είναι απροετοίμαστη να περιθάλψει τους πολίτες αν ασθενήσουν. Βεβαίως, τίθεται το ερώτημα στους εργαζόμενους, όπως και στην Ελλάδα, για το ποιος θα πληρώσει τα σπασμένα και το κόστος αυτής της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης. Ήδη υπάρχει «προετοιμασία» του λαού για άνοδο των ασφάλιστρων από την επόμενη χρονιά λόγω του κορονοϊού, και υπάρχουν προτάσεις κομμάτων όπως του Σοσιαλιστικού να πληρώσει το κράτος τα σπασμένα των ασφαλιστικών για να τις απαλλάξουν.

Η κάλυψη των κοινωνικών αναγκών

Το παράδειγμα της Ελβετίας φωτίζει ακόμα παραπέρα το κύριο: Οι κοινωνικές λαϊκές ανάγκες (και μιλάμε για τις βασικές: Υγεία, Παιδεία, κ.λπ.) δεν μπορούν να ικανοποιηθούν ούτε στις πιο πλούσιες καπιταλιστικές χώρες. Πόσο μάλλον οι διευρυμένες… Γιατί και εκεί ο καπιταλισμός έχει τους ίδιους νόμους, αυτούς που υπακούν στους κανόνες της κερδοφορίας, της άγριας εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης. Όσος πλούτος και αν παράγεται, όσο και αν αναπτύσσονται η τεχνολογία και η επιστήμη, αν δεν αλλάξουν χέρια η εξουσία και η οικονομία, δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν υπέρ των λαϊκών στρωμάτων.

Κλείνοντας, παραθέτουμε τα λόγια του Αμερικανού ιολόγου Τζόνας Εντουαρντ Σολκ, που δούλεψε σκληρά για να φτιάξει το εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας, το οποίο αποτέλεσε τεράστια ανακούφιση για ολόκληρο τον κόσμο. Όταν ρωτήθηκε ποιος θα έχει στην ιδιοκτησία του το νέο φάρμακο απάντησε χαρακτηριστικά: «Θα έλεγα ο κόσμος. Δεν υπάρχει πατέντα. Μπορείς να πατεντάρεις τον ήλιο;».

Όμως μόνο σε μια κοινωνία που δεν θα έχει ως κίνητρο το καπιταλιστικό κέρδος, τα επιτεύγματα της επιστήμης θα ανήκουν στον «κόσμο» και όχι στους μονοπωλιακούς ομίλους που τα «πατεντάρουν» και θησαυρίζουν απ’ αυτά. Αυτόν το δρόμο πρέπει να πορευτούμε…

Παραπομπές:

1. https://www.letemps.ch/suisse/hopitaux-suisses-haute-tension

2. https://www.rts.ch/info/suisse/11180312-pas-de-confinement-general-en-suisse-mais-les-reunions-de-plus-de-5-personnes-sont-interdites.html#timeline-anchor-1584686366633

3. https://ssp-vpod.ch/news/2020/le-conseil-federal-pousse-le-personnel-hospitalier-dans-le-vide/

Μιχάλης ΣΥΜΕΩΝΙΔΗΣ
Μόνιμος κάτοικος Λοζάνης,
εργαζόμενος στον Οργανισμό για την Προώθηση της Δημόσιας Υγείας και Πρόληψης