Του Σωτήρη ΣΑΛΗ

ΜΕΡΟΣ  Α

Πριν από δυο μήνες περίπου δόθηκε στη δημοσιότητα η  // Έκθεση της επιτροπής Πισσαριδη // .  Στο περιεχόμενο της έκθεσης θα στηριχτεί ένα σοβαρό Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική οικονομίας. Στο κείμενο αυτό αφού πρώτα διαπιστώνονται τα προβλήματα και οι αγκυλώσεις της πραγματικής οικονομίας δίνονται κατευθύνσεις έτσι ώστε να υπάρξει εκκίνηση της Ελληνικής οικονομίας αφού βελτιωθούν οι συνθήκες. 

Για τον αγροτικό τομέα επισημαίνεται  και αναγνωρίζεται ότι η Ελλάδα έχει σημαντικά πλεονεκτήματα στον τομέα της αγροτικής παραγωγής που αναγνωρίζονται διεθνώς. Τα πλεονεκτήματα αυτά, όπως η ποικιλία των γεωργικών ειδών, το φυσικό περιβάλλον και η ποιότητα των αγροτικών προϊόντων δεν έχουν αξιοποιηθεί στο βαθμό που πρέπει λόγω σημαντικών και χρόνιων αδυναμιών.

Στο κείμενο της έκθεσης προσδιορίζεται το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί η αγροδιατροφή τη νέα περίοδο. Βασικός στόχος της προτεινόμενης οικονομικής πολιτικής θεωρείται η σημαντική αύξηση των εισοδημάτων. Προς αυτή την κατεύθυνση η κεντρική αναπτυξιακή πρόταση στηρίζεται στο παρακάτω τρίπτυχο.

1 –  Αύξηση της παραγωγικότητας

2 –   Αύξηση της εξωστρέφειας

3 –   Σύνδεση της παραγωγής με τεχνολογία και καινοτομία

Οι κυριότερες αδυναμίες μπορούν να αναλυθούν ως εξής 

1 )   Κατά μέσο όρο στην Ελλάδα αναλογούν 6,6 εκτάρια ανά γεωργική εκμετάλλευση.   Η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη χαμηλότερη θέση ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. μετά την Μάλτα, Κύπρο και Ρουμανία. Η μορφολογία του εδάφους και η έλλειψη οργάνωσης καθώς και η επικράτηση παραδοσιακών μοντέλων στη μεταβίβαση γης και στις κληρονομιές οδήγησαν σε εξαιρετικά μικρό και πλήρως κατακερματισμένο κλήρο.

2 )   Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η αδυναμία επαρκούς μηχανοποίησης και επομένως αδυναμία χρήσης νέων τεχνολογιών με αποτέλεσμα χαμηλή παραγωγικότητα .  Έτσι η αύξηση της παραγωγής χωρίς να είναι δυνατόν να ελεγχτεί το κόστος παραγωγής δημιουργεί τεράστια προβλήματα ανταγωνιστικότητας.   

3 )   Η χαμηλή παραγωγικότητα έχει σαν αποτέλεσμα πολύ χαμηλό πραγματικό εισόδημα και δημιουργεί συνεχώς την ανάγκη στήριξης των καλλιεργειών με επιδοτήσεις.  Έτσι η μεγάλη εξάρτηση των εκμεταλλεύσεων από τις επιδοτήσεις, οι οποίες κυρίως προέρχονται από κοινοτικούς πόρους, αποτελούν σημαντική αδυναμία αυτονομίας  του εγχώριου παραγόμενου προϊόντος. Επισημαίνεται ότι το σκεπτικό για  // εξωτερική σύγκληση  // που υπάρχει στη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) με βάση τα κονδύλια για χώρες όπως η Ελλάδα, που λαμβάνουν υψηλότερες επιδοτήσεις ανά εκτάριο, θα μειώνονται  δραματικά και διαχρονικά.

4 )   Αποτέλεσμα του μικρού κλήρου των εκμεταλλεύσεων είναι η ανεπαρκής μηχανοποίηση με επακόλουθο χαμηλή ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών και ειδικού εξοπλισμού.

5 )   Ο αγροτικός τομέας με τη σημερινή πραγματικότητα δεν μπορεί να προσελκύσει νέους ανθρώπους για να ενταχτούν στο δυναμικό του. Το ποσοστό των νέων ανθρώπων που εργάζονται στον πρωτογενή τομέα, ηλικίας 15-30 ετών από 10% το 2008 υποχώρησε στο 8% το 1017. Και στις ηλικίες 30-45 ετών μειώθηκε την ίδια περίοδο από 32%  σε  28%.  Το 39% έχει απολυτήριο δημοτικού ενώ το 20% έχει τελειώσει το γυμνάσιο ή το λύκειο. Το ποσοστό των αγροτών που έχει παρακολουθήσει κάποια επαγγελματική εκπαίδευση βρίσκεται στο 5,5 % , όταν το αντίστοιχο νούμερο στην Ε.Ε φτάνει το 20,2 %. Έτσι η μεγάλη ηλικία και το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης περιορίζει τις δυνατότητες ενσωμάτωσης νέων και καινοτόμων τεχνολογιών.

6 )   Σε αντίθεση με πολλά παραδείγματα στο εξωτερικό οι συνεταιρισμοί στην Ελλάδα δεν αποτελούν ενώσεις επιχειρηματικού ή παραγωγικού χαρακτήρα αλλά λειτούργησαν σαν μηχανισμοί διανομής κοινοτικών πόρων και εργαλείων κομματικών ή πολιτικών σχεδίων. Το ποσοστό λειτουργίας στην Ελλάδα είναι μόλις 8% έναντι 49% στην Ε.Ε . Έτσι η απουσία σοβαρής αυτονομίας και μαζικής παραγωγής αγροτικών προϊόντων  δεν οδήγησε σε οργανωμένα επιχειρηματικά σχήματα. 

7 )   Μεγάλο πρόβλημα στη διακίνηση των αγροδιατροφικών προϊόντων είναι η έλλειψη τυποποίησης με αποτέλεσμα να υπάρχει  μειωμένη προστιθέμενη αξία και επομένως ελλιπής καθετοποίηση της παραγωγής και ανυπαρξία εμπορικών σημάτων. Σαν παράδειγμα αναφέρουμε το ελαιόλαδο όπου μόνο το 27% τυποποιείται και φέρει εμπορικό σήμα , έναντι 50% στην Ισπανία και 80% στην Ιταλία.

Αυτές σε γενικές γραμμές είναι οι διαπιστώσεις της έκθεσης που κατατέθηκε. Στην πραγματικότητα οι πραγματικές αυτές διαπιστώσεις δεν αποτελούν κάποιο νέο πρόβλημα της σημερινής μορφής της αγροτικής παραγωγής αλλά αποδεικνύουν ή αναδεικνύουν την κατάσταση η οποία ανέκαθεν υπήρχε στην Ελληνική γεωργία. Οι επισημάνσεις αυτές ενώ ήσαν γνωστές εδώ και δεκαετίες σε όλους τους εμπλεκόμενους στην αγροδιατροφική αλυσίδα ποτέ δεν στάθηκαν αντικείμενο σοβαρής και υπεύθυνης βούλησης για λύση των διαρθρωτικών προβλημάτων. Έτσι εδώ και δεκαετίες τα ίδια προβλήματα ροκανίζουν τη βάση του αγροτικού οικοδομήματος χωρίς να μπορούν να επιλυθούν. Το ερώτημα παραμένει .

Μπορεί να δοθεί άλλη κατεύθυνση , ακόμα και τώρα ;

Μπορεί να υπάρξει η απαιτούμενη σοβαρότητα και υπευθυνότητα για να μην οδηγηθεί η αγροτική παραγωγή και συνολικά ο αγροδιατροφικός  τομέας της χώρας σε πλήρη απομόνωση; 

Είναι προς το συμφέρον της χώρας μια τέτοια προοπτική;

(  συνεχίζεται)