Του Χρήστου Καλαντζή*

Παρασκευή βράδυ. Το επιστέγασμα μιας δύσκολης ημέρας, μιας δύσκολης εβδομάδας. Κάθησα στον καναπέ να ξεκουραστώ, έκλεισα τα μάτια αλλά ύπνος δεν ερχόταν. Υπερένταση γαρ. Πήρα το τηλεκοντρόλ στα χέρια, άνοιξα την τηλεόραση κι άρχισα να ψάχνω τα κανάλια, πρώτα τα εθνικής εμβέλειας και μετά τα τοπικά, ώσπου έπεσα επάνω σε μια πολύ παλιά ελληνική ταινία. «Ου Κλέψεις» λεγόταν.

Άρχισα να γελάω με τις ατάκες και τα σκηνικά. Ποια σκηνικά δηλαδή… η ταινία είχε «γυριστεί» σε κάποιο κακοτράχαλο  ελληνικό χωριό της εποχής του ΄50 ή του ΄60. Κοτρόνα και λιθάρι επικρατούσε παντού! Πώς να το πω βρε παιδί μου…, μου έφτιαξε το βράδυ. Σηκώθηκα, έβαλα ένα ποτήρι κρασί και στρογγυλοκάθισα πάλι στον καναπέ.

Γέλασα με την ψυχή μου κάνοντας παράλληλα συσχετισμούς με την Ελλάδα του σήμερα. Η ταινία δεν αποτελεί απλώς μια ελληνική κωμωδία. Είναι ένα Ευαγγέλιο!

Το «Ου Κλέψεις» μου έδειξε κανόνες, φράσεις και μορφές που διαφεντεύουν την ελληνική ηθική, όπως αυτή δημιουργήθηκε από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους.

Για παράδειγμα, ο παπάς φώναζε στην ταινία

–        «Τέκνα μου, το ‘Ου Κλέψεις’ δεν είναι διαπραγματεύσιμο!».

Η φράση μεταφραζόταν στα αυτιά των χωρικών σαν προειδοποίηση και άδεια ταυτόχρονα. Ο αστυνόμος, με την κόπωση ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του, έλεγε

–        «Ε, ρε τι τραβάω σε τούτο το χωριό! Πιο πολύ κλέφτες παρά χωριάτες!».

Το χιούμορ παρουσίαζε στον τηλεθεατή ότι δεν τολμούσε να εκφράσει η επίσημη γλώσσα… την αποδοχή της κλεψιάς ως καθημερινότητα!!!

Ξαφνικά οι διαφημίσεις διέκοψαν τη ροή της ταινίας και η σκέψη μου επανήλθε στην πραγματικότητα.

Συλλογίστηκα πώς έχουν περάσει τόσα χρόνια κι έχουν αλλάξει μόνο οι οντότητες. Οι κατσίκες  αντικαταστάθηκαν από βοσκοτόπια με συμβάσεις και σφραγίδες. Ο Πέτρακας ως αρχέτυπο της δικαιολογίας, εάν ζούσε σήμερα  θα έλεγε

–        «Άμα δεν κλέψεις, πώς θα ζήσεις; Έθιμο είναι, δεν είναι κλοπή!»,

ενώ ο ίδιος λίγο αργότερα θα μπορούσε να αναφέρει με ύφος ευγενούς καταγωγής..

–        «Δεν το έκλεψα, το δανείστηκα… απλά ο ιδιοκτήτης δεν το ξέρει ακόμα!».

Εάν ο πρόεδρος της ταινίας ζούσε σήμερα, θα ανέβαζε βίντεο στο τικ τοκ και παράλληλα θα έλεγε

–        «Δεν είναι ότι κλέβουμε… είναι που το κάνουμε με μεράκι!».

Φαντάστηκα τον παπά να κλειδώνει το παγκάρι και να ψάλλει με παθιασμένο ένστικτο…

–        «Ου κλέεεεψεις, αλλά βάλε το κέρμα σωστάαααα μέσαααά αααάά, γιατί ο Θεός βλέπει κι εγώ μετράωωωωω  ωωω ωωΩ!!!».

Σκέφθηκα τον Γκρούεζα όπου αντί για γίδια δηλώνει στρέμματα στον ΟΠΕΚΕΠΕ!

–        «Δεν είναι κλοπή, είναι συνεισφορά στη φωτοσύνθεση»,

θα απαντούσε με χαμόγελο όταν τον ρωτούσαν!

Και…. πάντα, οι ξεκαρδιστικές και αιχμηρές φωνές της ταινίας επανέρχονται στο μυαλό μου ως λαϊκό δίκαιο!!! Ως διεκδίκηση βρε αδερφέ της αδικίας που τόσα χρόνια έχουμε υποστεί!

–        «Μα εμείς είμαστε νοικοκυραίοι!  Όχι σαν το διπλανό χωριό… αυτοί είναι οι αληθινοί κλέφτες!»

θα έλεγε ένας χωρικός, ενώ ο αστυνόμος απελπισμένος, θα διατύπωνε την πλέον ωμή αλήθεια…

–        «Ξέρω ποιος κλέβει… ΟΛΟΙ!».

–        «Αν δεν κλέψεις, είναι σαν να μην υπάρχεις στο χωριό»,

αναφέρει σε κάποιο άλλο σημείο μια ηθοποιός! Στην εποχή μας αυτό το «να υπάρχεις» μεταφράζεται σε επιδοτήσεις, έργα και… στο δικαίωμα να δηλώσεις «συλλέκτης και όχι κλέφτης!!»

–        «Εμείς κλέφτες; Σιγά! Εμείς είμαστε… συλλέκτες!» λέει ο πρόεδρος όταν τον ρωτούν στην ταινία!!!

Το Ευαγγέλιο του «Ου Κλέψεις» λειτουργεί! Από το

–        «Θεέ μου, κάνε το θαύμα σου… ή έστω κρύψε τα τιμαλφήηηη ηηη ηηηηήήή!»

ως το

–        «αν είσαι τυχερός, θα μείνει και κανένα ευρώ στο ταμείο της κοινότητας»,

το έργο συνοψίζει την ελληνική ικανότητα να νομιμοποιεί το απρόσωπο, να τυλίγει την ανομία σε έντυπα και να την προσφέρει ως προεκλογικό πρόγραμμα.

Στο τέλος οι ατάκες της ταινίας στριφογύριζαν στη μνήμη μου. Ο παπάς αγανακτούσε

–        «Θα φύγω και θα σας αφήσω να κλέβετε ο ένας τον άλλον μέχρι να μείνετε με τα σώβρακα!»,

ο αστυνόμος αναστέναζε..

–        «Αν κάνω σύλληψη σε κάθε κλέφτη εδώ μέσα, το χωριό θα ερημώσει!»

και οι χωριανοί απαντούσαν στον Παπά με την ίδια γλώσσα

–        «θα σταματήσουμε όταν δεν θα ‘χει μείνει τίποτα να κλέψουμε, πάτερ!»

και γελούσαν.

Τελικά το γέλιο έδωσε τη θέση του στον ύπνο μ’ ένα δίλημμα να πλανάται στο μυαλό μου… η ταινία αποτελούσε ηθικό δίδαγμα ή εγχειρίδιο επιβίωσης;;