Σε όλα υπάρχει μια απάντηση πια. Εξοργιστικά απρόσωπη. Πεινάς; Στατιστικά είναι και πιθανό και λογικό. Πονάς; Πρώτα θα σου απαντήσει η τσέπη σου και μετά ο γιατρός. Με αριθμό. Σε ψιλά και σε χοντρά. Αδικείσαι; Αναμείνατε στο ακουστικό σας ή στον υπολογιστή σας. Μαγνητοφωνημένες απαντήσεις, τεχνητής νοημοσύνης λύσεις. Γεννάς και το μαθαίνουν αυτόματα άπειροι άγνωστοι σε σένα, γιατί με το πρώτο κλάμα περνάς σε πλατφόρμα, της οποίας το περιεχόμενο είναι εν πολλοίς εμπορεύσιμο προϊόν. Εχεις προτιμήσεις απ’ το γάλα και τον καφέ, το παπούτσι, το βρακί, τη βίδα ή τη ρακή, και θα σου επιτεθούν οι διαφημίσεις. Αν είσαι σώφρων, μόλις μπεις σε δωμάτιο ξενοδοχείου ψάχνεις να βρεις μην έχει κάμερες επαγγελματικής διαστροφής. Το μέσο όντως είναι το μήνυμα, οπότε η αναζήτηση ενός βαθύτερου, πέρα από το προφανές της τεχνολογικής εξέλιξης της εποχής, είναι ένα φιλοσοφικό και πνευματικό ζητούμενο, οπότε και παραχρήμα βαθιά πολιτικό.

Ο σημερινός πολίτης σε οποιαδήποτε στοιχειωδώς τεχνολογικά εξελιγμένη χώρα δεν έχει, δεν πρέπει να έχει πρόσωπο. Αρκεί να έχει μία καταγραφή σε αλγοριθμική διαδικασία για να υπάρχει και εκβιαστικά να επιζεί. Τα πρόσωπα στις μέρες μας αναδεικνύονται μόνο μέσα από ιστορίες της καθημερινότητας, καλλιτεχνικά έργα και ινσταγκραμικές επικαιροποιήσεις. Η αποπροσωποποίηση είναι ισοβαρώς διευκολυντική για το σύστημα και επικίνδυνη για τον άνθρωπο, εκτός των απατεώνων που πουλάνε το πρόσωπο που δεν έχουν. Αν σας μοιάζει είτε αφελής είτε δυσνόητη η προσέγγιση αυτή, σκεφτείτε αν πραγματικά εκτίθεται ή συκοφαντείται ο φραπές κι ο χασάπης, ή αν το παρατσούκλι είναι ασφαλές καταφύγιο για όσους θέλουν να χειραγωγήσουν και να συκοφαντήσουν έναν βαριά χειμαζόμενο κλάδο που είναι οι αγροκτηνοτρόφοι.

Δεν είναι τυχαίο που ο Μασκ ως πρόσωπο – αφεντικό πλουτίζει και εκμεταλλεύεται μια απέραντη μάζα αγνώστων Χ. Στον πολτό ο προβοκάτορας κάνει θαύματα και ο φωτογράφος, ο φωτορεπόρτερ, ο μιντιάς που στα μπλόκα θα συλλάβει τη σύγκρουση, δεν θα ξέρει ποια πλευρά συμφερόντων θα χρησιμοποιήσει τη δουλειά του, απολύτως ιδιοτελώς και, κυρίως, τζάμπα. Ποιος θα κάτσει να σκεφτεί και να εμποδίσει μια ηλεκτρονική υπογραφή με το πιστόλι στον κρόταφο, που δεν φαίνεται ούτε στις εικόνες. Οι αλγόριθμοι, οι πλατφόρμες, το σκοτεινό διαδίκτυο και η φανερή νοσηρότητα έχουν πια κυριαρχήσει πάνω στα πρόσωπα με τόσο βάναυσο τρόπο, που θα διαφεύγουν βασανιστές, φονιάδες και παιδεραστές, εκδικητικοί πορνοεγκληματίες, ισχυριζόμενοι ότι εσύ που φαίνεσαι στην κόλαση δεν είσαι παρά το τεχνητής νοημοσύνης άβατάρ σου.

Αν δεν ξανααναρωτηθούμε από την αρχή πώς και αν νουμεροποιείται η προσωπικότητα, το ταλέντο, η συναισθηματική ευφυΐα και εν τέλει η φαντασία, τότε η αντίληψη του κόσμου στις νεότερες γενιές δεν θα είναι ποτέ υποκειμενική και η επικοινωνιακή σχέση ανθρώπου με άνθρωπο ποτέ διαλεκτική. Η αλγοριθμική προσέγγιση και καθολική οργάνωση της ζωής, και δη της κοινωνικής, τείνει να μετατρέψει την πραγματικότητα σε αίθουσα κατόπτρων και καθρεφτών ενός απέραντου τσίρκου, και όσο δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας ούτε στον καθρέφτη, δεν θα μπορούμε να αναγνωρίσουμε σε λίγο καιρό αν το παϊδάκι στο πιάτο είναι αρνίσιο ή ανθρώπινο. Η τεχνητή νοημοσύνη θα σου απαντήσει κρέας, γιατί δεν μυρίζει…

* Αναδημοσίευση από τον «Ριζοσπάστη» του Σαββατοκύριακου , Σάββατο 13 Δεκέμβρη 2025 – Κυριακή 14 Δεκέμβρη 2025