Διανύουμε μία κρίση και αναζητούμε τρόπους περιορισμού των απωλειών.

Η προσαρμογή ήταν βίαιη, στην εκπαίδευση όμως, με την εσπευσμένη συστράτευση και συλλογική προσπάθεια ανθρώπων και μέσων για «εξ αποστάσεως διδασκαλία» (ΕΑΔ), απρόσμενα επιτυχής (τουλάχιστον στα ΑΕΙ, αν και απομένει η μεγάλη πρόκληση των εξετάσεων και στη συνέχεια η συστηματική αποτίμηση). Το πρωτόγνωρο της κρίσης ήταν η κλίμακα (παγκόσμια). Όμως καταστάσεις και συνθήκες που ξεφεύγουν από την «κανονικότητα» υπάρχουν (ασθένειες, ειδικές ανάγκες, δυσπρόσιτες περιοχές λόγω γεωγραφικής θέσης, καιρικών συνθηκών ή τοπικού lockdown), παρόλο που δεν ακούγονται ευρύτερα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η ΕΑΔ μπορεί να συμπληρώνει ή να αντικαθιστά την «δια ζώσης διδασκαλία» (ΔΖΔ).

Επιπλέον, δίνει την ευκαιρία για τη σχεδίαση προσωποποιημένων και ευέλικτων, μικτών μεθόδων μάθησης. Εξάλλου, η ΕΑΔ είναι κατά πολύ προγενέστερη της ψηφιακής εποχής, αλλά οι εξελίξεις στην επιστήμη και τεχνολογία της πληροφορικής, των υπολογιστών και των τηλεπικοινωνιών δημιουργούν δυνατότητες που παλαιότερα θα ήταν αδιανόητες.

Το πεδίο της ΕΑΔ είναι διεπιστημονικό, έχει μεγάλο ενδιαφέρον και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μία επένδυση που γίνεται άπαξ. Τουναντίον, είναι απαραίτητη η συνεχής έρευνα για την περαιτέρω ανάπτυξη του οικοσυστήματος και των υποδομών της, όπως: το υλικό, το λογισμικό και τα συστήματα μετάδοσης για απρόσκοπτη αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ σχολείου, δασκάλων/καθηγητών και μαθητών, τα συστήματα εποπτείας και αξιολόγησης, τα learning analytics, οι παιδαγωγικές τεχνικές, η συνεχής εκπαίδευση των εκπαιδευτών και η διασφάλιση ποιότητας όλων των προαναφερθέντων.

Ισχυρή ένδειξη του μεγάλου ενδιαφέροντος για την ΕΑΔ στην Ελλάδα είναι η σημαντική (εξ αποστάσεως) συμμετοχή σε πρόσφατη σχετική διημερίδα. Διεθνώς, υπάρχει αρκετή εμπειρία και υλικό από σχολεία που εξυπηρετούν μαθητές παγκοσμίως (π.χ. Stanford Online High School) είτε επειδή αυτοί βρίσκονται σε γεωγραφική απομόνωση (π.χ. υποστηρικτικά στην κατ’ οίκον εκπαίδευση), ή για παροχή υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης σε συγκεκριμένα αντικείμενα (π.χ. STEM).

Η κρίση ενεργοποίησε επίσης και τους αρμόδιους εθνικούς οργανισμούς (όπως ΙΤΥΕ-«Διόφαντος», GUNet) και η Ελληνική κοινωνία βέβαια είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένη με την παράλληλη ενισχυτική εκπαίδευση.

Μπορεί η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση να βασιστούν αποκλειστικά στην ΕΑΔ; Στο βαθμό που η εκπαίδευση παρέχει εργαλεία για την επιβίωση και την καλλιέργεια για την αυτοεπιβεβαίωση και αφορά όχι μόνο τη μετάδοση των γνώσεων αλλά και τη διαμόρφωση ενσυναίσθησης, κατανόησης και άλλων αξιών, με την εμπλοκή των αισθήσεων και των συναισθημάτων, αυτό δεν φαίνεται ακόμα εφικτό. Επιγραμματικά (και απλοποιώντας, ίσως, επικίνδυνα) όπως και στο σχολείο, η ΕΑΔ οφείλει να παρέχει και το Σήμα και το Θόρυβο.

Βέβαια, ήδη μας απασχολεί ο «θόρυβος» των κοινωνικών δικτύων και μεσοπρόθεσμα παιδιά και δάσκαλοι θα είναι «ιθαγενείς της ψηφιακής εποχής». Όπως έχει ειπωθεί, διαμορφώνουμε πρώτα τα εργαλεία και στη συνέχεια τα εργαλεία διαμορφώνουν εμάς. Η πορεία είναι αμφίδρομη και ο ορίζοντας των προσδοκιών ανοικτός.