Σύνδρομο της Στοκχόλμης και οδός Βουκουρεστίου

Σύνδρομο της Στοκχόλμης και οδός Βουκουρεστίου

του Κίμωνα Ρηγόπουλου

Θεατρικές φίρμες και ιθύνοντες του χώρου κακοποιούν συστηματικά συναδέλφους τους, παρενοχλούν ακατάσχετα και βιάζουν παιδιά ως μυσταγωγοί, τρομάρα τους. Η χιονοστιβάδα απειλεί να αποκαθηλώσει την εξουσία των θυτών και το «σώφρον» θεατρικό ιερατείο συνιστά «σιωπή και φρόνιμα».

Το αυθαίρετο βασίλειο μιας «αισθησιοκρατίας» θεμελιωμένης στον φόβο, την άγνοια και το δουλικό προσκύνημα στην αυθεντία, παρουσιάζει ρηγματώσεις. Από τα κενά του σοβά και την κλειδαρότρυπα του ανακτόρου, ο κόσμος, ενεός και αδηφάγος, παρακολουθεί τον αλλόφρονα βασιλιά να περιφέρεται γυμνός. Δεν του έχει μείνει τίποτα. Σμπαράλια το στέμμα του, ο θρόνος του θρύψαλα, ξεσκισμένο το χρυσοποίκιλτο ένδυμά του. Ο άλλοτε άρχων νιώθει για πρώτη φορά στο σαρκίο του το ρίγος της αποκαθήλωσης. Δεν ξέρει πώς να ερμηνεύσει τον νέο ρόλο του. Πού το πάει ο συγγραφέας; Γιατί μας κρατάει σε τόση αγωνία; Κι εμείς, τι θα απογίνουμε ορφανοί από βασιλιάδες;

Ας δούμε, λοιπόν, τα στοιχεία του δράματος. Θεατρικές φίρμες και ιθύνοντες του χώρου κακοποιούν συστηματικά συναδέλφους τους, παρενοχλούν ακατάσχετα και βιάζουν παιδιά ως μυσταγωγοί –τρομάρα τους– σε μια «παιδευτική διαδικασία» που δεν της λείπουν τα όργανα του ανασκολοπισμού. Η χιονοστιβάδα απειλεί να αποκαθηλώσει την εξουσία των θυτών και το «σώφρον» θεατρικό ιερατείο συνιστά «σιωπή και φρόνιμα».

Ας κωδικοποιήσουμε όμως μερικά βασικά πράγματα. Ας ξεκαθαρίσουμε τα ισχύοντα, αν θέλουμε να τα αλλάξουμε.

1. Το θέατρο δεν είναι έτσι, αν εμείς δεν θέλουμε να είναι έτσι. Ο κόσμος δεν είναι έτσι, αν εμείς αποφασίσουμε ότι θέλουμε να είναι αλλιώς. Οι αυτοανακηρυγμένοι άρχοντες του χώρου και μάγοι της φυλής, εδραιώθηκαν επειδή κάποιοι τους προσκύνησαν και στάθηκαν τα πρόθυμα πειράματα της ασίγαστης μοχθηρίας τους. Αν τολμούσες να αρθρώσεις λόγο ενάντιο, ενώ ήσουν μέλος της συντεχνίας, σου επιφυλασσόταν το πυρ το εξώτερον. Ανεπαίσθητα γινόσουν ο τρελός του χωριού, ο αποσυνάγωγος, ο ανίκανος να εμβαθύνει στην τελετουργία. Κάθε «ιερουργός» έχει ανάγκη απόλυτη τα εξαπτέρυγά του.

Το σύνδρομο της Στοκχόλμης λειτουργεί ιδανικά σε χώρους περίκλειστους. Όταν περιφρονούμε το «έξω», καταντούμε τρόφιμοι ενός ασύλου όπου το θέατρο γίνεται το πρόσχημα και το πραγματικό διακύβευμα είναι η εξάσκηση στην υποταγή. Η τέχνη ή θα είναι διευρυντικό της συνείδησής μας ή τόπος εκγύμνασης γραμμωμένων αναπηριών. Αν εσύ αισθάνεσαι ο Σταυρόγκιν της οδού Βουκουρεστίου ή ο «απαιτητικός» ένοικος του Μεταξουργείου, πρέπει να υπάρξουν και αυτοί που θα σε επαναφέρουν έγκαιρα στην τάξη της πραγματικότητας. Όχι επιστρατεύοντας τα επιχειρήματα μιας υποκριτικής ηθικολογίας αλλά κραδαίνοντας δείγματα γραφής-ζωής που διαμορφώνουν έναν νέο κανόνα.

2.  Πολλοί έχουν εγκλωβιστεί και εγκλωβίσει τη συζήτηση στη διαφορετική νοοτροπία διαφορετικών γενεών. «Βαδίσαμε εκόντες άκοντες στα χνάρια των προηγούμενων», λένε. Είναι αλήθεια ότι κάποιοι παλιοί ηθοποιοί περιγράφουν με υπερηφάνεια σκηνές κάτεργου ή πολεμικού μετώπου, στο οποίο αυτοί υπήρξαν τα περιούσια θύματα. Εμείς όμως καλούμαστε να χαράξουμε τα όρια και τους όρους μιας άλλης θεατρικής ανθρωπογεωγραφίας. Και μια συζήτηση περί της γενεαλογίας του κακού, ανακυκλώνει τη βαρβαρότητα και απαλλάσσει των ευθυνών τους όλους τους φυσικούς αυτουργούς μιας μακάβριας συνέχειας. Αφού το θέατρο είναι η μήτρα του κακού γιατί να ζητήσουμε τα ρέστα από τα σημαδεμένα παιδιά του; Είναι μια μοιρολατρική υπεκφυγή που μας καθιστά όλους ανεύθυνους και αθώους του αίματος. Χρειαζόμαστε εκείνα τα κριτήρια τα οποία προϋποθέτουν την αυτογνωσία και την αξιοπρέπειά μας, όχι ως κάτι δεδομένο αλλά ως έδαφος πρόσφορο για κατάκτηση. Χρειαζόμαστε έναν τρόπο συμβίωσης σε μια εποχή που σχεδόν απαγορεύει την επιβίωση. Δύσκολο έργο αλλά και μονόδρομος. Ούτε όλοι μαζί ασελγήσαμε ούτε όλοι μαζί τα φάγαμε. Αυτό είναι το δικό μας ηθικό πλεονέκτημα. Δεν βολευόμαστε με μια ανέξοδη και ανερμάτιστη αυθάδεια προς τους θεατρικούς προπάτορές μας και δεν ευθυγραμμιζόμαστε με τη χαιρεκακία της «κοινής γνώμης».

3. Αυτό που ξέσπασε από την υπερχείλιση της αλητείας και της μολυσματικής αριστείας είναι ιαματικό και καλό. Και γι’ αυτό δεν θα το εμπιστευθούμε ποτέ το ΥΠΠΟ για να κόψει και να ράψει έναν κώδικα δεοντολογίας, που θα είναι τα κυριακάτικα ρούχα του νεοφιλελεύθερου συντηρητισμού. Δεν θα αφήσουμε τον αυθεντικό σπαραγμό των θυμάτων να μεταφραστεί σε έναν υπουργικό προτεσταντισμό. Μπορούμε και μόνοι μας, χωρίς την κηδεμονία των λύκων, να ρυθμίσουμε τα του οίκου μας. Το θέατρο απαιτεί την αφορολόγητη εμπιστοσύνη μεταξύ αυτών που το κάνουν. Απαιτεί όμως και κάτι άλλο: την οριστική απαλλαγή μας από δυνάστες, φυλάρχους και πεφωτισμένα τίποτα.

 

Google+ Linkedin