«Ωραία παιδιά με τα μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια,/ ωραία παιδιά, δικά μας, με τη μεγάλη θλίψη των αντρείων,/ αψήφιστοι, όρθιοι στα προπύλαια, στον πέτρινο αέρα,/ έτοιμο χέρι, έτοιμο μάτι, – πώς μεγαλώνει/ το μπόι, το βήμα κι η παλάμη του ανθρώπου» (Γ. Ρίτσος, Ημερολόγιο μιας Εβδομάδας, 16 Νοεμβρίου 1973).

* * *

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=Lh1DzBIto_4[/embedyt]

Ο μεγάλος ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου με τη συμμετοχή εργαζομένων και φοιτητών, στις 17 Νοέμβρη 1973, αποτελεί συνέχεια των αγωνιστικών παραδόσεων του λαού μας, ενάντια και στην ξενοκίνητη, τότε, χούντα.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι έκτοτε έχει γίνει μια τεράστια προσπάθεια να αλλοιωθεί το πραγματικό νόημα, οι αιτίες και τα αιτήματα της εξέγερσης. Στόχος είναι να μετατρέψουν το Πολυτεχνείο σε μουσειακό είδος. Προσπαθούν να αποτινάξουν από πάνω του κάθε το αγωνιστικό, κάθε τι που μπορεί να ριζοσπαστικοποιήσει σήμερα τμήματα του εργαζόμενου λαού και της νεολαίας. Επιχειρούν να βάλουν και αυτήν την εξέγερση στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας, χρησιμοποιώντας κάθε λογής επιχειρήματα.

Η αντικειμενική προσέγγιση, όμως, στα γεγονότα του Πολυτεχνείου – προκειμένου να εξαχθούν και τα κατάλληλα συμπεράσματα – μας οδηγεί στην ανάγκη να τα εξετάσουμε σε σχέση με την ανάπτυξη των αγώνων του λαού και της νεολαίας, με το επίπεδο οργάνωσης της  πάλης και την εκτίμηση της στιγμής, εκείνη την περίοδο.

Η κρίση της δικτατορίας

Απ’ τα τέλη του 1972 και κύρια το 1973, η κρίση του χουντικού καθεστώτος βάθυνε πολύ περισσότερο. Η κρίση αυτή πατούσε πάνω στις ίδιες τις αντικειμενικές εξελίξεις, εξωτερικές και εσωτερικές. Η οικονομική κρίση της περιόδου – που οι  οικονομολόγοι της εποχής ονόμασαν «πετρελαϊκή κρίση» – αντανακλούνταν και στη χώρα. Ο πληθωρισμός γίνεται πια πολύ αισθητός, τα διάφορα σκάνδαλα γνωστοποιούνται, αρχίζει να εκδηλώνεται το σπάσιμο του οικοδομικού «μπουμ». Δυναμώνουν οι εσωτερικές αντιθέσεις ανάμεσα στις διάφορες κλίκες των πρακτόρων – στρατοκρατών.

Την ίδια περίοδο, οι αμερικανικές τυχοδιωκτικές επιθετικές ενέργειες  (όπως η χοντροκομμένη επέμβαση στη Χιλή), βαθαίνουν την αντιαμερικανική συνείδηση του λαού και της νεολαίας. Πρόσθετες ανησυχίες στο λαό δημιουργεί η αραβοϊσραηλινή σύγκρουση και οι αμερικάνικες απειλές για άμεση επέμβαση στις αραβικές πετρελαιοπηγές, με την πιθανότητα χρησιμοποίησης της Ελλάδας σαν ορμητηρίου. Η αγανάκτηση, απέναντι στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, κορυφώνεται με τον ελλιμενισμό του 6ου Στόλου στο Φάληρο και την Ελευσίνα.

Οι αγώνες, από τις πρώτες στοιχειώδεις μορφές τους (διαβήματα, υπομνήματα κλπ.), περνάνε σε ανώτερες και φτάνουν μέχρι τις απεργίες. Χαρακτηριστική περίπτωση, το Ντοκουμέντο (απόφαση) του Εργατικού Κέντρου Πειραιά, που κάνει ακριβώς αυτό. Αναπτύσσονται, παράλληλα, εργατικές κινητοποιήσεις, που εκδηλώνονται με καταγγελία των συμβάσεων, συνελεύσεις, επιτροπές, αποφάσεις για απεργίες. Σημειώνονται οι απεργίες αλιεργατών Καβάλας, τυπογράφων Αθήνας, τεχνικών «Ολυμπιακής», δημοσιογράφων πρωινών εφημερίδων Αθήνας, προσωπικού των τρόλεϊ, εργαζομένων της ΔΕΗ, κινηματογραφιστών Αθήνας.

Μέσα στο 1973, αναπτύσσονται και οι εκδηλώσεις των αγροτών, αν και μένουν ακόμη πίσω σε σύγκριση με τους αγώνες των άλλων εργαζομένων. Παίρνουν τη μορφή μαζικής άρνησης για παράδοση ή πώληση των προϊόντων τους και επεκτείνονται σε όλη τη χώρα. Πληθαίνουν οι αγωνιστικές εκδηλώσεις ενάντια στις απαλλοτριώσεις. Πραγματοποιείται πανθεσσαλική σύσκεψη των εκπροσώπων αγροτικών συνεταιρισμών στη Λάρισα. Οργανώνονται συλλαλητήρια κατά των απαλλοτριώσεων στα Μέγαρα, στα Σπάτα, στο Μενίδι, στου Σκαραμαγκά.

Την ίδια περίοδο, κινούνται εντονότερα οι επαγγελματίες και βιοτέχνες, οι άνθρωποι του πνεύματος και της επιστήμης, οι εκπαιδευτικοί και τα άλλα στρώματα των εργαζομένων.

Η ανάπτυξη των αγώνων στη σπουδάζουσα νεολαία το 1972 – 1973 Η ιδιαίτερη ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος έχει αρχίσει από τις αρχές του 1972, με την κίνηση για την αποκατάσταση του φοιτητικού συνδικαλισμού. Οι σπουδαστές αξιώνουν τη διεξαγωγή νέων αρχαιρεσιών στους συλλόγους. Συγκαλούν συγκεντρώσεις. Η χούντα τις ορίζει υποχρεωτικά το Νοέμβρη του 1972. Δημαγωγεί και παίρνει μέτρα εκφοβισμού, μεγάλων διωγμών. Εφαρμόζει το μέτρο της επιστράτευσης. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι εκλογές είναι παρωδία. Παρ’ όλα αυτά, υπήρξαν σχολές, όπου γίνεται δυνατό να εκλεγούν γνήσιοι αντιπρόσωποι. Ανεβαίνει αμέσως το κίνημα για την καταγγελία των νόθων αποτελεσμάτων, το σταμάτημα των διώξεων και της επιστράτευσης, κατά των χουντικών νόμων. 

Οργανώνονται πορείες και γίνονται απεργίες όλων των σχολών του Πολυτεχνείου. Μέσα απ’ αυτούς τους αγώνες το φοιτητικό κίνημα, ανεβάζει και τις πιο ανοιχτές αντιχουντικές εκδηλώσεις του. 

Το 1973 βρίσκει το φοιτητικό κίνημα σε μια κρίσιμη καμπή. Η χούντα προσπαθεί να οργανώσει επίθεση εναντίον του. Στις 14 Φλεβάρη, με τη συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο, αρχίζει η ανώτερη φάση των αγώνων Φλεβάρη – Μάρτη – Απρίλη. Παραβιάζεται το Άσυλο και γίνεται βάρβαρη επίθεση ακόμη και στα γραφεία των καθηγητών. Παραιτείται η Σύγκλητος. 

Σε απάντηση, στις 21 – 22 Φλεβάρη, 4.000 φοιτητές κάνουν κατάληψη στο κτίριο της Νομικής, όπου μένουν 48 ώρες. Χιλιάδες λαού, τους συμπαραστέκεται. Παρά τις συλλήψεις και τους διωγμούς που επακολούθησαν, η δικτατορία δεν κατάφερε ούτε καν να πισωγυρίσει το κίνημα, το οποίο συνεχίζει τις κινητοποιήσεις μέχρι τα τέλη της ακαδημαϊκής χρονιάς. 

Η χούντα και οι πάτρωνές της αισθάνονται τον κίνδυνο. Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση – και παίρνοντας υπόψη τους τις διεθνείς και εσωτερικές συνθήκες – προωθούν μια κάποια «φιλελευθεροποίηση» του καθεστώτος, απ’ τα μέσα του 1973, νομίζοντας πως έτσι θα εξαπατήσουν και τη διεθνή κοινή γνώμη.

Από το Σεπτέμβρη, του 1973, οι αγώνες του εργατικού και νεολαιίστικου κινήματος μπαίνουν σε νέα, πιο οξυμένη, φάση. Ιδιαίτερα απ’ τα τέλη Οκτώβρη, με το μαχητικό εορτασμό της επετείου και το Νοέμβρη, τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία. 

Σταχυολογούμε: 

Στις 7 Νοέμβρη συγκεντρώνονται αγρονόμοι – τοπογράφοι και χημικοί μηχανικοί στο Πολυτεχνείο. 

Στις 8 – 12 Νοέμβρη, 1.500 φοιτητές Ιατρικής κάνουν μαχητική συγκέντρωση στο Γουδί. 

Στις 13 Νοέμβρη, η χούντα επιχειρεί νέο ελιγμό συνδυασμένο με απόπειρα εκβιασμού και εκφοβισμού. 

Την Τετάρτη, 14 Νοέμβρη, γίνονται παμφοιτητικές συνελεύσεις. Ζητούν άμεση διενέργεια ελεύθερων εκλογών. Η χούντα αρνείται. Το Πολυτεχνείο είναι περιτριγυρισμένο από αστυνομικούς. Οι φοιτητές είναι συγκεντρωμένοι στο προαύλιο. Υπάρχει αναβρασμός, όχι όμως επεισόδια. Καταφτάνει εισαγγελέας και απειλεί με μηνύσεις, αν το πλήθος δε διαλυθεί. Περίπου 800 φοιτητές μένουν στο Πολυτεχνείο. Κάπου εκεί, αρχίζει η κατάληψη.

Την Πέμπτη, 15 Νοέμβρη χιλιάδες λαού κατεβαίνουν στο Πολυτεχνείο, οι γύρω δρόμοι γεμίζουν με κόσμο. 

 Την Παρασκευή ,16 Νοέμβρη,η μαχητικότητα του λαού, με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, ανεβαίνει. Διαδηλώσεις με πολλές χιλιάδες κατεβαίνουν από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας και από την Πατησίων και συγκλίνουν στο Πολυτεχνείο. Το πιο οργανωμένο κομμάτι είναι των οικοδόμων, αλλά συμμετέχουν και ιδιωτικοί υπάλληλοι και πολλοί νέοι και μαθητές. Υπολογίζεται να είναι σε κινητοποίηση γύρω στις 150.000 λαού. Σε όλο σχεδόν το κέντρο της Αθήνας, γίνονται εκδηλώσεις και διαδηλώσεις. Οι συμπλοκές πυκνώνουν. Η αστυνομία εντείνει τις επιθέσεις με δακρυγόνα, κλομπ και σφαίρες. Νεκροί και τραυματίες βρίσκονται μέσα κι έξω από το Πολυτεχνείο. Αλλά το ηθικό του λαού δεν κάμπτεται. Οι διαδηλωτές διαλύονται και ξανά συγκεντρώνονται,γεγονός που δείχνει ότι η χούντα καταλαβαίνει και φοβάται τη λαϊκή συμμετοχή στην ανατρεπτική ενάντιά της πάλη.

 Ήταν τότε που έγειρε η πλάστιγγα στην απόφαση για ένοπλη επέμβαση. Ήθελαν να προλάβουν τον παλλαϊκό ξεσηκωμό. Έτσι, από τις 12 το βράδυ, από διάφορα σημεία μπαίνουν στην Αθήνα στρατός και τανκς. 

Το Πολυτεχνείο περικυκλώνεται,ένα τανκ γκρεμίζει την κεντρική πύλη,υπάρχουν πολλοί νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες.  Η χούντα ανακοινώνει 16 νεκρούς, ενώ επανέρχεται ο στρατιωτικός νόμος από την κυβέρνηση Μαρκεζίνη. 

Την επόμενη μέρα, ο ελληνικός τύπος δημοσίευσε άρθρα σε κατάσταση…πολιορκίας! 

Από τη μια η λογοκρισία της Χούντας, από την άλλη ο φόβος για την προσωπική ακεραιότητα “σμίλεψαν” τους τίτλους εκείνης της ημέρας. Τα γεγονότα παρουσιάστηκαν δίχως καμία κριτική ενάντια στο χουντικό καθεστώς.

Σαράντα πέντε χρόνια μετά από εκείνο το Σάββατο, “άλλαξαν λέει τ’ ανεμολόγια και οι ορίζοντες…”

Στην πικρή πολιτεία, με Παιδεία ακουμπισμένη στη χορηγία, τη φιλανθρωπία, τα επώνυμα συσσίτια, την αδάπανη εθελοντική διδασκαλία…το πολιτικό προσωπικό της χώρας προσαρμόζεται  στις «απαιτήσεις των καιρών» και όπως λέει και ο Τσίπρας μοιραζόμαστε πια με τους αμερικάνους  κοινές αξίες,  καθώς είναι …διαβολικά καλοί !

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=wVE-pBaEM94[/embedyt]