Ημέρα, Πέμπτη, 12 Οκτώβρη 1944  . Οι Γερμανοί υποχωρούν. Η Αθήνα ελευθερώνεται. Στις 9.45 υποστέλλεται από την Ακρόπολη το σύμβολο του κατακτητή, η σβάστικα. Από νωρίς το πρωί της ίδιας μέρας κι ενώ ακόμα οι κατακτητές δεν έχουν προλάβει να αδειάσουν το Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, όπου στέγαζαν το στρατηγείο τους στο κέντρο της πόλης, χιλιάδες λαού άρχισαν να ξεχύνονται στους δρόμους. Από τις λαϊκές συνοικίες, τους τόπους δουλιάς, κύματα ανθρώπων συγκλίνουν στο κέντρο της πρωτεύουσας, όπου και το επίκεντρο των πανηγυρισμών.

«Ήταν ένα κάρο φορτωμένο νέους και νέες που ξεφωνίζανε. Στο άλογο που τραβούσε το κάρο καθότανε καβάλα μια γυναίκα μελαχρινή σα γύφτισσα που είχε στο κεφάλι και στους ώμους ένα σάλι επαναστατικά κατακόκκινο. Φορούσε κίτρινο φουστάνι κι είχε διάφορα χαϊμαλιά στο στήθος, κρατούσε μια ελληνική σημαιούλα και ξεφώνιζε τραγουδώντας: «Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη…». Μια παρέα μάγκες γυρίζανε με ένα χαρτονένιο Χίτλερ κρεμασμένο σε ένα κοντάρι και φωνάζανε ρυθμικά «Εμπατίρησε»(καινούργια λέξη argot).. Πολλά τραμ και καμιόνια ανεβοκατέβαιναν τους κεντρικούς δρόμους φορτωμένα παιδιά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που φωνάζανε συνθήματα των οργανώσεών τους. Είδα και μια παρέλαση πιτσιρίκων με ξύλινα τουφέκια, του «παιδικού μετώπου» του ΕΑΜ», γράφει ο συγγραφέας Γιώργος Θεοτοκάς για τη «μεγάλη ημέρα» (Γιώργος Θεοτοκάς,Τετράδια Ημερολογίου, Αθήνα: Εστία).

Η μεγάλη νύχτα,που κράτησε 1.264 μερόνυχτα, τελείωσε, αν και η χαρά της απελευθέρωσης κράτησε για λίγο. Η νύχτα της Κατοχής άφησε πίσω της θανάτους, πείνα, ομαδικές εκτελέσεις, βασανιστήρια, πυρπολήσεις ολόκληρων χωριών, τρόμο και βία. Ο ελληνικός λαός, ο λαός της Αθήνας , στάθηκε με ψηλά το κεφάλι. Αντιστάθηκε με κάθε μέσον. Στην Αθήνα έγιναν οι πρώτες διαδηλώσεις στην κατακτημένη Ευρώπη ενάντια στους Ναζί. Ο λαός της Αθήνας κατάφερε, προτάσσοντας τα στήθη του στις κάννες των πολυβόλων των κατακτητών, να μην επιστρατευτεί ούτε ένας Έλληνας για να πολεμήσει στο ανατολικό μέτωπο, ενάντια στη Σοβιετική Ενωση. Η Εθνική Αντίσταση,το ΕΑΜ, έγραψε λαμπρές σελίδες δόξας.

Το Α΄Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ στην Αθήνα παρόλο που θα μπορούσε να προχωρήσει σε κατάληψη του συνόλου της πόλης, καθώς απουσίαζε μια οργανωμένη επαρκής ένοπλη δύναμη, όχι μόνο πρωτοστάτησε στην τήρηση της τάξης αλλά περιφρούρησε και προστάτευσε τις υποδομές της Αθήνας και του Πειραιά. Τμήματα μηχανικού του ΕΛΑΣ έκοψαν τα σύρματα των υπονομεύσεων στο αεροδρόμιο του Ελληνικού (Χασανίου), στο φράγμα του Μαραθώνα, ενώ δυνάμεις της ΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Αττικής συγκρούστηκαν με τους υποχωρούντες Γερμανούς στο Κακοσάλεσι (Β. Μπαρτζιώτας, Η Εθνική Αντίσταση στην αδούλωτη Αθήνα, Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή 1984).

Ο Βρετανός συνταγματάρχης της SOE, Ρ. Σέπαρντ, σύνδεσμος του Στρατιωτικού Διοικητή με το Βρετανικό Στρατηγείο, ο οποίος επισκέφθηκε το βράδυ της 12ης Οκτωβρίου τις συνοικίες της πόλης και τις περιοχές που έλεγχε το ΕΑΜ διαπίστωσε απόλυτη ησυχία παντού, ενώ ο ΕΛΑΣ και άλλες οργανώσεις περιπολούσαν με πειθαρχία στους σχεδόν έρημους δρόμους. (Χρονολόγιο γεγονότων 1940-1944. Από τα έγγραφα του βρετανικού υπουργείου των εξωτερικών Foreign Office 371 Τόμος Β 1944, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών 2004).

Η 12 Οκτώβρη 1944 ,όμως, μέρα της απελευθέρωσης ήταν και η απαρχή μιας νέας τραγωδίας για τον ελληνικό λαό. Μια νέα κατοχή άρχισε να επιβάλλεται. Η αγγλική και στη συνέχεια αμερικανική.Εκεί στην ίδια πλατεία του γιορτασμού της απελευθέρωσης , στην Πλατεία Συντάγματος, 50 μέρες μετά, στις 3 Δεκέμβρη 1944 ,ο λαός δέχτηκε την ένοπλη δολοφονική επίθεση από τους Άγγλους και την αστυνομία της κυβέρνησης του τοποτηρητή τους Γ. Παπανδρέου. Έτσι άρχισε ο μεγάλος Δεκέμβρης του ’44. Η μεγάλη μάχη της Αθήνας ,ενάντια στους νέους κατακτητές και τους εντολοδόχους τους που κράτησε 33 ολόκληρες μέρες. Με αεροπλάνα, με πυροβόλα από πολεμικά πλοία, με κανόνια που έστησαν ακόμα και πάνω στην Ακρόπολη οι Άγγλοι και οι συνεργάτες τους προσπάθησαν να κάμψουν το αδούλωτο φρόνημα του λαού της Αθήνας .

Η νέα αυτή κατοχή ποτέ δεν τερματίστηκε. Σήμερα ο ελληνικός λαός υφίσταται μια ιδιότυπη κατοχή,αυτή της “νέας τάξης πραγμάτων” .