Ψηφιακό Αρχείο Μακρονήσου : μπόλικη πέτρα, μπόλικη καρδιά…
Ένας νέος, πραγματικά ιδιαίτερος και άκρως σημαντικός, διαδικτυακός τόπος, είναι από χθες στον αέρα… για να μην ξεχάσουμε, για να φωνάξουμε «κάτω οι τύραννοι».
Μακρόνησος: Ένας φορτισμένος τόπος, σύμβολο της πιο σκοτεινής όψης της ελληνικής μετεμφυλιακής ιστορίας. Συνώνυμη του ψυχικού και σωματικού βασανισμού, υπήρξε κολαστήριο για χιλιάδες ανθρώπους (τουλάχιστον 50.000 τα χρόνια 1947-50), κομμουνιστές, αριστερούς (ή θεωρούμενους ως τέτοιους) και συγγενείς τους. Μπορεί σήμερα να είναι ταυτισμένη με τον ακραίο βασανισμό, ωστόσο, για το ελληνικό κράτος ήταν τότε ένα «θαύμα»: στην «ακμή της» (1948-1949), το κράτος και πολύ μεγάλος αριθμός διανοουμένων, δημοσιογράφων και καλλιτεχνών την υμνούσαν και τη δόξαζαν ως «μέγα σχολείο» και «αναρρωτήριο» όπου «αναμορφώνονταν» και «ανένηπταν» οι εχθροί του έθνους.
Τα Αρχεία Σύγχρονης Ιστορίας (ΑΣΚΙ), σε συνεργασία με το Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, προσφέρουν ένα δυναμικό και τεκμηριωμένο ψηφιακό μουσείο για αυτόν τον τόπο του απάνθρωπου εγκλεισμού.
Στο Ψηφιακό Μουσείο Μακρονήσου ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί σε πολυάριθμα τεκμήρια από τις αρχειακές συλλογές των ΑΣΚΙ, να επισκεφθεί νοερά τις εγκαταστάσεις και τα κτίσματα των στρατοπέδων, να ερευνήσει τις μαρτυρίες και τον προπαγανδιστικό λόγο, να καταδυθεί στους πολλαπλούς μηχανισμούς εγκλεισμού, απομόνωσης και ψυχολογικής βίας που υπέστησαν χιλιάδες άνθρωποι. Το αρχειακό υλικό πλαισιώνουν επιστημονικές προσεγγίσεις και κείμενα από έγκριτους ιστορικούς που σκιαγραφούν την ιστορική εξέλιξη και φωτίζουν άγνωστες πτυχές της Μακρονήσου. Τέλος, ο επισκέπτης του ψηφιακού μουσείου μπορεί να αναζητήσει ονόματα, να περιηγηθεί στα διαδραστικά συμπληρωματικά εργαλεία και να ξεφυλλίσει σπάνιες εκδόσεις της εποχής από τη Βιβλιοθήκη των ΑΣΚΙ.
Όπως γράφει ο ιστορικός κι ένας από του συντελεστές του νέου αυτού «μουσείου», Στρατής Μπουρνάζος: «Το ψηφιακό μουσείο της Μακρονήσου, που βγήκε σήμερα στον αέρα, είναι μια σπουδαία πρωτοβουλία: επιστημονικά, αλλά και πολιτικά και ηθικά (θα έλεγα πολύ περισσότερα αν δεν είχα κάποια εμπλοκή σε αυτήν). Γιατί οι πολίτες πρέπει να θυμούνται όχι μόνο τις «ένδοξες» αλλά και τις μελανές σελίδες. Η Μακρόνησος υπήρξε ο τόπος που συμπυκνώνει εμβληματικά τον ζόφο της εθνικοφροσύνης και του αντικομμουνισμού. Μιλάμε, συχνά, για τους ήρωες της Μακρονήσου. Αυτούς που άντεξαν, που δεν λύγισαν, δεν υπέγραψαν, τους υπεράνθρωπους, που έφτασαν ακόμα και στον θάνατο. Και κάνουμε καλά, βέβαια. Ταυτόχρονα, όμως πρέπει να θυμόμαστε όλους τους άλλους, αυτούς που «λύγισαν» και υπέγραψαν. Τη μεγάλη πλειονότητα. Γιατί βέβαια, η ντροπή για την υπογραφή δεν βαραίνει τους ίδιους. Αλλά τον απάνθρωπο μηχανισμό βασανισμού που τους εξανάγκασε να υπογράψουν. Γιατί η Μακρόνησος είναι βέβαια σύμβολο της αντίστασης, αλλά, πρώτα από όλα, της βαρβαρότητας και του βασανισμού».