Η λογοκρισία και η προπαγάνδα ήταν από τα κύρια όπλα της χούντας στην προσπάθειά της να χειραγωγήσει τον κόσμο.

«Απεφασίσαμεν και διατάσσομεν, Απαγορεύομεν…» λέξεις που κυριαρχούσαν στο καθεστώς της ασφυκτικής προληπτικής και κατασταλτικής λογοκρισίας που επέβαλε στον Τύπο, την εκπαίδευση και σε κάθε εκδοχή της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής στη χώρα η χούντα των συνταγματαρχών.

Οτιδήποτε υπήρχε ενδεχόμενο να υποδηλώνει την παραμικρή υπόνοια ενάντια στην πραξικοπηματική κυβέρνηση απαγορευόταν δια ροπάλου. Όσοι είχαν υποπέσει σε σφάλματα γνώριζαν τις συνεχείς κλήσεις για απολογία στα γραφεία των υπουργών με τον κίνδυνο της προσαγωγής.

Η χούντα προσπαθώντας να ελέγξει όλες τις πλευρές της πνευματικής ζωής και καταπνίγοντας οτιδήποτε θα μπορούσε να εκληφθεί ως απειλή για το καθεστώς έθεσε εκ νέου σε ισχύ τις διατάξεις της μεταξικής και κατοχικής νομοθεσίας προληπτικού ελέγχου, τις οποίες εφάρμοσε με αυστηρότητα ερμηνεύοντάς τις κατά το δοκούν.

Η κοινωνία αντιμετωπιζόταν ως “ανώριμο παιδί” που έπρεπε να προστατευτεί μέσω της προληπτικής λογοκρισίας από επιβλαβείς εικόνες, παραστάσεις, στίχους και αναγνώσματα.

Ως στοργικός, λοιπόν, πατέρας η χούντα φρόντιζε να απαλλάξει τον ελληνικό λαό από κομμουνιστικά και αριστερά αναγνώσματα, ταινίες, τραγούδια κτλ., είτε απαγορεύοντάς τα είτε απαλείφοντας επιλήψιμα αποσπάσματα.

Στο πλαίσιο αυτό απαγορεύτηκε η μουσική του Θεοδωράκη. Σύμφωνα με τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ), Οδυσσέα Αγγελή, έπρεπε να απαγορευτεί το σύνολο των τραγουδιών του Μίκη, ακόμα και όσα δεν είχαν πολιτικό περιεχόμενο, αφού ακόμα και μέσω αυτών ο ακροατής «επικοινωνεί νοερώς με τον συνθέτην και την κοσμοθεωρίαν του» ! 

Επίσης στο χώρο του τραγουδιού, αναρχικά ή ανατρεπτικά χαρακτηρίστηκαν από τη λογοκρισία δημιουργίες του Κουγιουμτζή, του Λοΐζου,του Σαββόπουλου κ.α. καλλιτεχνών.

«Απερρίφθη … διότι εκδηλώνει σαφώς αντίθεσιν προς τα όνειρα , τα ιδανικά της φυλής μας» γράφει ο λογοκριτής και για τους στίχους του τραγουδιού «Οι Έλληνες έναν καιρό» του Κ.Χ. Μύρη (Κ. Γωργουσόπουλου).[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=x3JQU385MNs[/embedyt]

Και κάτω από το «Ζεϊμπέκικο» το γνωστό «Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια», του Σαββόπουλου έγραψε «Απερρίφθη… διότι δεν συνεμμορφώθη με τας υποδείξεις».

Επιπλέον η χούντα έκοβε οτιδήποτε θεωρούσε ότι στερούνταν καλλιτεχνικής αξίας ή ό,τι δεν καταλάβαινε…[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=hcLBtAgrXz8[/embedyt]

Έτσι, απαγορεύτηκαν το «Τραγούδι» του Σαββόπουλου «ως αντιτιθέμενον εις το καλλιτεχνικόν αίσθημα διά λέξεων και νοημάτων ανοήτων», το «Ζαβαρακατρανέμια» του Μαρκόπουλου «διότι αποτελείται εν τω συνόλω του από αγνώστους λέξεις» και το «Μια φωτογραφία σου» του Λοΐζου «διότι είναι τελείως ασύνδετο από απόψεως εννοίας το ρεφραίν προς το κουπλέ».

Μπροστά στη διαμορφωμένη αυτή κατάσταση,οι στιχουργοί, όντας καταπιεσμένοι από τους συνταγματάρχες, προκειμένου να διαδώσουν τα μηνύματά τους χρησιμοποίησαν στα τραγούδια το αλληγορικό στοιχείο…

Έτσι ο άκρατος λογοκριτικός μηχανισμός χωρίς να γνωρίζει εν τέλει τι ήθελε να ελέγξει, επέτρεπε την κυκλοφορία τραγουδιών που αλλιώτικα θα είχαν πάρει την ετικέτα «ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ».

Τα «απαγορευμένα» τραγούδια που εγκρίθηκαν κατά λάθος από τη λογοκρισία της δικτατορίας

«Ο Κουταλιανός»

Μουσική: Μάνος Λοΐζος
Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνευτής: Γιάννης Καλατζής (1972)

Αν και ο Παναγής Κουταλιανός υπήρξε αληθινό πρόσωπο, μασίστας που έζησε στα τέλη του 19ου αιώνα, το τραγούδι παρομοίωνε ως «Κουταλιανό» τον ψευδεπίγραφο πρωθυπουργό, πρόεδρο δημοκρατίας και αντιβασιλέα Γεώργιο Παπαδόπουλο.

«Κι αν μασάει σίδερα και κάνει το λιοντάρι {…} τρέμει σαν το ψάρι στην κυρά του μπρος / αχ πώς τη φοβάται ο φτωχός Κουταλιανός», έγραψε με την πένα του ο Λ. Παπαδόπουλος αναφερόμενος στη σχέση του δικτάτορα με τη σύζυγό του.

Η μουσική αποτελούσε μέρος από το μουσικό θέμα της ταινίας «Ευδοκία» (1971). Η σύγχυση με τον υπαρκτό χαρακτήρα θόλωσε τα νερά.[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=QPhUCuGqzHo[/embedyt]

«Αχ Χελιδόνι Μου»

Μουσική: Μάνος Λοΐζος
Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνευτής: Γιώργος Νταλάρας (1971)

Τι υπόνοια κρύβει ένα χελιδόνι που αδυνατεί να πετάξει στον ουρανό; Φαινομενικά καμία, θα σκέφτηκε ορθώς σε πρώτη ανάγνωση ο λογοκριτής. Ο «μαύρος» ουρανός όμως αντιστοιχούσε στην περίοδο της επταετίας, η οποία βρισκόταν ακόμη σε σκληρή φάση. Το «χελιδόνι» ενσάρκωνε την ελευθερία και τον πονεμένο λαό.

«Αχ χελιδόνι μου πώς να πετάξεις / σ’ αυτόν το μαύρο τον ουρανό / αίμα σταλάζει το δειλινό / και πώς να κλάψεις και πώς να κλάψεις / αχ χελιδόνι μου»[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=8eeW5MatRWQ[/embedyt]

«Ο Δραγουμάνος Του Βεζίρη»

Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης
Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνευτής: Μανώλης Μητσιάς (1970)

Ένα άλλο στιχουργικό τέχνασμα των ημερών εκείνων ήταν η χρήση θεμάτων αγαπημένων προς τους χουντικούς. Η ηρωική επανάσταση του 1821, η οποία έπεσε θύμα καπήλευσης από το καθεστώς, ήταν συχνό θέμα των δημιουργών κατά τη δικτατορία.

Τα τραγούδια έκλειναν με αναφορές στην ελευθερία που έπαιρνε διαστάσεις αντίστασης απέναντι σε κάθε είδους τύραννο. Με τη μέθοδο αυτή «συναντήθηκαν» ο Τζαβέλας, ο Γέρος του Μοριά, ο Πασάς και ο Αχμέτ Αγάς στο «Ο Δραγουμάνος Του Βεζίρη».

«Φάτε και πιείτε Δραγουμάνοι / τώρα που όλα είναι για τα σας
Έτσι ορίζει το φιρμάνι / κι ο πολυχρονεμένος σας Πασάς
Κι όσο για μας σ’ ένα καλύβι / γεια σου Τζαβέλα, γεια σου Γέρο του Μοριά
βράδυ πρωί θα λιώνουμε μολύβι / για την τιμή και για τη λευτεριά.»

Το μολύβι πάντως της επιτροπής αγνόησε τη σημασία του τραγουδιού.[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=slziZQ86PpQ[/embedyt]

«Η Θεία Μάρω»

Μουσική – Στίχοι – Ερμηνεία: Διονύσης Σαββόπουλος (1969)

Το 1967 ο Διονύσης Σαββόπουλος συλλαμβάνεται από τους ασφαλίτες δίχως να υφίσταται κατηγορία εναντίον του.

Κατά τη δίμηνη παραμονή του στα κρατητήρια ο «Νιόνιος» της ελληνικής δισκογραφίας βασανίσθηκε αγρίως, όμως δεν έπαψε να γράφει μουσική και στίχους. Μεταξύ των συγκρατουμένων του καλλιτέχνη ήταν η κυρία Μάνου, μέλος του ΚΚΕ το οποίο εκείνη την εποχή, στο πλαίσιο απαγόρευσης λειτουργίας κομμάτων, είχε τεθεί παράνομο από τη Χούντα.

Η κ. Μάνου εμψύχωνε καθημερινά τους κρατούμενους. Για ευνόητους πλέον λόγους η «Μάνου» μετετράπη σε «Μάρω» και ξέφυγε τη λογοκρισία:

«Στην υγρή μας την αυλή, στρώνει για να κοιμηθεί / η κυρία Μάρω
Κλαίνε ακόμα κι οι σκληροί, μα έχει απόφαση σωστή / η κυρία Μάρω
Θεία Μάρω, καλέ θεία Μάρω…»

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=RPkUZJmgDXg[/embedyt]

Μετά την πτώση των πραξικοπηματιών οι στίχοι αποκαταστάθηκαν:

«Στην υγρή μας φυλακή, στρώνει για να κοιμηθεί / η κυρία Μάνου
Κλαίνε ακόμα κι οι φρουροί, μα έχει απόφαση σωστή / η κυρία Μάνου
Θεία Μάνου, καλέ θεία Μάνου…»

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=MBkSERYXEiw[/embedyt]